Recenzja książki: Kod źródłowy

Recenzuje: Katarzyna Stachoń

Czy w zniewoleniu, jakim jest życie, człowiek może być tak naprawdę wolny? Czy umysł jest w stanie przetrwać bez duszy? Czy nasze życie ma jakiś głębszy sens? Czy sens sam w sobie ma jakąś wartość? Czy da się żyć bez żalu? Czy szczęście naprawdę istnieje, czy jest tylko naszym wyobrażeniem? Czy emocje to iluzja zasłaniająca rzeczywistość? Gdzie jest dusza? Co tak naprawdę kieruje człowiekiem: Bóg czy geny?

Te i wiele innych pytań w książce Kod źródłowy poruszyła Anna Sokalska. Rzadko spotyka się pisarzy tak bardzo świadomych swojego pióra. Dojrzałość jest jej wielkim atutem. W swych książkach porusza ona trudny temat ludzkiej egzystencji. Tego, kto lub co steruje życiem człowieka. Czy człowiek posiada wolną wolę i gdzie zaczyna oraz kończy się jego człowieczeństwo? Kod źródłowy zamyka cykl czterech książek poruszających trudny temat sensu życia.

Fabuła książki zamyka się w rozmowie dwóch zaprzyjaźnionych osób: Arte i Adama. Arte ma naturę filozofa, który nie praktykuje filozofii, jest niczym człowiek wierzący, ale nie praktykujący. Jest bardzo zagubiona w otaczającym ją świecie. Natomiast Adam jest typowym naukowcem. Akcja rozgrywa się w przyszłości, trudno określić, jak odległej. Wiele rzeczy nie różni się od świata, w którym żyje czytelnik. Natomiast pies-robot i różnego rodzaju programy imitujące sposób myślenia osoby żywej mogłyby wskazywać na przyszłość dość odległą.

 
W związku z tym, że poza dialogami czytelnik nie posiada żadnych innych dodatkowych informacji, sam musi stać się również autorem i psychologiem Kodu źródłowego. Sam musi zinterpretować osobowość każdej z postaci. Musi sam rozwiązać wiele niedomówionych problemów i ustalić, czemu bohaterowie działają w taki, a nie inny sposób.

Sens i treść książki możemy sprowadzić do jednego pytania: co jest kodem źródłowym człowieka? Być może jest nim dusza rozumiana w aspekcie religijnym  i filozoficznym? A może tytułowym kodem są geny, które kierują naszym życiem?

Autorka posługuje się językiem bardzo okrojonym. Brak tu kwiecistych rozbudowań fabuły czy historii i osobowości bohaterów. W tym przypadku okrojony styl, ograniczony tylko do niezbędnych słów, jest wyrazem wielkiej wprawy pisarskiej i wyczucia tego, co najważniejsze. 

Charakter ksiązki nawiązuje w głównej mierze do konwencji teatralnej. Całość podzielona jest na trzy części. Każda z nich składa się głównie z dialogów. Czystym obrazem gatunku jest rozdział pierwszy. Drugi akt momentami zdaje się zamieniać w prozę o pierwszoosobowej narracji. Mimo tego przeskoku całość nadal pozostaje wewnętrznym monologiem głównego bohatera. Trzeci akt jest pustą stroną pod nagłówkiem. Na różne sposoby można interpretować tą pustkę. Dla jednych pozostawia ona pole dla wyobraźni, inny będzie w tym braku dopatrywał pierwszego aktu kolejnej historii. Na dramat wskazuje również tragiczna wina Adama. Patrzy on błędnie na otaczającą go rzeczywistość. Pojawiają się tu również elementy hamartii i hybris oraz anagnorisis, charakterystyczne dla tragedii.

Tekst książki jest przesiąknięty symboliką. Nawet bohaterowie nie bez znaczenia noszą swoje imiona. Adam symbolizuje człowieka pierworodnego dla czasów, w których żyje. Arte nosi imię greckiej bogini łowów, przyrody, księżycowego światła,płodności i śmierci – Artemidy. W książce pojawia się również Maya, o której wiemy niewiele. Autorka zaczęrpnęła jej imię z filozofii indyjskiej, oznacza ono potężną siłę kosmiczną, iluzję. Nawet cyberpies Golem ma swoją symbolikę. Jego imię zostało zaczerpnięte z tradycji żydowskiej i oznacza utworzonego z gliny na obraz i podobieństwo człowieka. Nie do końca jest to wierny obraz,gdyż pozbawiony zostaje duszy i wolnej woli. Symbolika imion odbija się w charakterze i poglądach bohaterów.

Książkę polecić warto tym, którzy po lekturze lubią jeszcze długo oddawać się refleksji, dopowiadając dalszą część lub też na swój indywidualny sposób analizując poruszane problemy. Takim czytelnikom odradzam czytanie komentarza odautorskiego, który nieco zabija indywidualne podejście do książki. Bez wątpienia ocena tej pozycji będzie bardzo subiektywna, podobnie jak jej interpretacja, docenić natomiast trzeba sprawność warsztatową autorki.