Recenzja książki: Jak zachęcić 2-latka do mówienia?
Recenzuje: Justyna Gul
Dwulatek i mowa
Rozwój językowy dziecka jest przedmiotem licznych badań i opracowań naukowych. W zależności od reprezentowanej przez badaczy dziedziny wiedzy, ich uwaga koncentruje się na różnych aspektach tego rozwoju. Pomimo wielu niekiedy sprzecznych opinii zgoda panuje między innymi w kwestii uznania pierwszego roku życia za fazę przedjęzykową w rozwoju mowy – okres melodii, w którym dźwięki produkowane przez dziecko nie wyrażają znaczenia, lecz stany emocjonalne lub motywacyjne. Na przełomie pierwszego i drugiego roku życia zaczyna się intensywne nabywanie danego systemu językowego, zaś dziecko wkracza w fazę językową, lingwalną. Początkowo, to jest do drugiego roku życia, wypowiedzi dziecka są jednowyrazowe, zaś pomiędzy drugim a trzecim rokiem życia pojawiają się wypowiedzi dwuwyrazowe. Ten drugi rok życia dziecka jest jednocześnie okresem szybkich zmian w systemie językowym dziecka, a przy tym czasem, kiedy przy uważnej jego obserwacji możemy czuć się zaniepokojeni pewnymi zachowaniami oraz brakiem rozwoju mowy.
Z racji tego, iż wczesna interwencja, w tym interwencja logopedyczna, pozwala wyeliminować większość problemów związanych z płynnością mowy lub też znacznie ograniczyć pojawiające się nieprawidłowości, warto wiedzieć, na co zwracać uwagę i co powinno nas zaniepokoić. Pomocą w tym zakresie służyć może niewielka objętościowo książka Marzeny Bekus-Richane Jak zachęcić 2-latka do mówienia?, opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS. Adresowany do rodziców poradnik służyć może również opiekunom w żłobkach oraz studentom logopedii, a nawet i samym logopedom, którzy otrzymują gotowy zestaw wskazówek do przekazania rodzicom swoich małych pacjentów.
Poradnik odpowiada na pytania, które zaniepokojony rodzic wielokrotnie sobie zadaje, w tym na te, na które odpowiedź jest kluczowa dla wczesnego działania bądź prewencji logopedycznej. Autorka omawia rozwój psychomotoryczny oraz płaszczyznę emocjonalną dwulatka, zaznaczając, że w drugim roku życia zaczyna dokładnie określać się temperament. Podkreśla również, iż cechy osobowości decydują o zdolności dziecka do radzenia sobie z różnymi zadaniami i wyzwaniami, przywołuje także podział Tracy Hogg, która – ze względu na rodzaj temperamentu – wyróżniała wśród dzieci kilka grup, tj. Aniołki, Wrażliwce, Żywczyki, Średniaczki i Poprzeczniaczki. Bekus-Richane charakteryzuje ponadto dwulatka pod kątem tego, co powinien umieć, wymienia także zachowania i postawy, które powinny zaniepokoić rodziców bądź opiekunów.
Z racji tego, iż akt mowy i jego rozwój są skomplikowanymi procesami, autorka wyjaśnia związek mowy ze sprawnością centralnego układu nerwowego, podkreślając jednocześnie, że rozwój mowy u dwulatków może przebiegać bardzo różnie. Uspokaja, że są dzieci, które mając niemal trzy lata, posługują się zaledwie kilkoma podstawowymi słowami, ale rozumieją wszystkie polecenia – u tych dzieci bowiem rozwinęła się mowa bierna. Jednocześnie zwraca uwagę na zjawisko określane przez logopedów mianem opóźnionego rozwoju mowy (ORM), zaznaczając jednak, iż odpowiednia terapia zwykle wystarczy, by mowa dziecka zaczęła się normalnie rozwijać.
W książce został omówiony również proces kształtowania się mowy, ze szczególnym zwróceniem uwagi na struktury anatomiczne i ich funkcjonowanie, a także normy rozwoju mowy – dowiemy się, jakie głoski powinno wymawiać dziecko dwuipółletnie, kiedy pojawiają się pierwsze zdania, wołacze czy onomatopeje. Na przykładzie dwuletniej Ani prześledzimy zachowania oraz mowę charakterystyczną dla tego wieku, dowiemy się również, jaki związek z mową ma zdrowa dieta oraz jak ważny dla prawidłowego rozwoju mowy jest sprawny narząd słuchu. W rozdziale o dźwiękach mowy znajdziemy przykładowe zabawy z wykorzystaniem onomatopei, za pomocą których ćwiczony jest słuch awerbalny. Zabawom poświęcony został też kolejny rozdział, w którym autorka nie tylko podaje kilka ich propozycji, ale również instruuje, jak podczas tej zabawy powinien zachowywać się opiekun bądź rodzic i jaką postawę przyjąć.
Jak zachęcić 2-latka do mówienia to poradnik w którym znajdziemy podstawowe informacje dotyczące mowy, a także – co szczególnie istotne – wskazówki dotyczące zachowań i umiejętności właściwych dla dwulatka oraz przykłady tych, które powinny nas zaniepokoić. W każdym rozdziale znajdziemy również wyróżnione logoporady i nie tylko, czyli najważniejsze kwestie, szczególnie warte zapamiętania. To sprawia, że pozycja ta jest szczególnie cenną i mam nadzieję, że skłoni rodziców do uważnej obserwacji i szybkiej reakcji w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek odchyleń od stanu wzorcowego.
