Recenzja książki: Historia obrazów
Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa
Malarstwo, sztuka interpretacji i przedstawienia otaczającego świata, towarzyszyło człowiekowi od zarania dziejów. Pierwsze malowidła, odkryte w jaskiniach w Lascaux, były niczym innym, jak próbą pokazania świata tak, jak widzieli go pierwsi artyści. Kolejne lata przyniosły, oczywiście, rozwój sztuki rysunku i technik malarskich, jednak wciąż służyły one tylko realizacji indywidualnych wizji malarzy i rysowników. Właśnie o obrazach, o tym, dlaczego tworzono w taki, a nie inny sposób i dlaczego pewne obrazy, fotografie czy filmy głęboko zapadają odbiorcom w pamięć, opowiadają David Hockney i Martin Gayford w swoim imponującym albumie Historia obrazów.
David Hockney to współczesny popularny artysta, który posługuje się najróżniejszymi technikami i para rozmaitymi dziedzinami sztuki – od malarstwa i rysunku, poprzez grafikę i fotografię, aż po scenografię teatralną. Z kolei Martin Gayford jest krytykiem sztuki, felietonistą i autorem książek poświęconych artystom: van Goghowi, Constable’owi, Michałowi Aniołowi i Lucianowi Freudowi. Łącząc swoje umiejętności, wiedzę i doświadczenia zdobyte na przestrzeni lat, Hockney i Gayford snują opowieść o obrazach – o ich historii (choć tej jest w publikacji bardzo mało), o technice, jaką wykorzystano, tworząc dane dzieło, o źródłach inspiracji i o tym, dlaczego opisywany obraz znany jest na całym świecie. Autorzy trafnie wymieniają się spostrzeżeniami, na kartach publikacji prowadzą swoistą rozmowę, w trakcie której każdy z mężczyzn dorzuca własną ciekawostkę czy anegdotę – związaną z historią danego dzieła, a czasami z własnymi przeżyciami z nim związanymi.
W Historii obrazów nie ma miejsca na długie wprowadzenia do poszczególnych epok, na opisy rządzących nimi praw czy obyczajów. Autorzy nie powielają konwencji tradycyjnych albumów o sztuce. Hockney i Gayford skupiają uwagę na konkretnych dziełach, jednak także i do nich podchodzą w nowatorski, raczej rzadko spotykany w albumach o sztuce sposób. Autorzy tłumaczą, dlaczego obrazy nie znikną z naszego życia, opisując zarazem także postęp techniki i wpływ, jaki ta wywarła na twórczość wielu artystów. I chociaż wydawało się, że przełomowy 1839 rok, gdy do użytku weszły pierwsze aparaty fotograficzne, na dobre zmieni oblicze sztuki, to przewidywania snute wówczas nie sprawdziły się. Nadal chcemy wieszać w domu obrazy, nadal odwiedzamy galerie i muzea, nadal tworzymy, malujemy i rysujemy. Robimy też zdjęcia i kręcimy filmy. Sztuka nadal towarzyszy nam na każdym kroku. Zmienia się natomiast sposób jej postrzegania, zmieniają się narzędzia, zmieniają się tematy, jakie interesują artystów – jednak sama idea tworzenia obrazów – przy pomocy pędzla, ołówka, aparatu fotograficznego czy kamery – pozostaje niezmieniona.
Język, jakim posługują się autorzy publikacji, jest prosty, przystępny, a Historia obrazów stanowi zajmującą lekturę. To zapis wciągającej rozmowy dwóch znawców tematu, niewiele publikacja ma pod względem formy wspólnego z typowymi albumami o sztuce. Oczywiście, na kartach książki nie mogło zabraknąć reprodukcji opisywanych obrazów, fotografii czy kadrów z filmów. Jednak te służą jedynie uzupełnieniu podjętego przez autorów wątku – kto bowiem nie zna „Mona Lisy” Leonarda da Vinci czy „Panien dworskich” Diego Velazqueza? Wiele reprodukcji zamieszczono w publikacji w celu zestawienia ich ze sobą. I chociaż niektóre zestawione ze sobą dzieła dzielą często setki lat, autorzy wydobywają na światło dzienne łączące dane obrazy podobieństwa, zwracają uwagę na szczegóły, które dotychczas umykały naszej uwadze bądź też bez owijania w bawełnę wskazują, jakie błędy artysta popełnił, tworząc dany obraz.
Historia obrazów swoim formatem, wydaniem na kredowym papierze i szatą graficzną przypomina typowe albumy o sztuce. Przez to, niestety, lekturze tej publikacji można oddać się jedynie w domu. Książka Hockney’a i Gayforda kierowana jest do szerokiego grona odbiorców – zarówno pasjonatów sztuki, jak i niemal zupełnych laików. Każdy czytelnik znajdzie w książce informacje, które mogą go zaskoczyć i zmienić sposób patrzenia oraz interpretacji sztuki.
