Recenzja książki: Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę

Recenzuje: Justyna Gul

Terapia przez sztukę

Arteterapia lub też artterapia wywodzi się od słów arte, czyli sztuka oraz terapia. Terapia przez sztukę to działanie opierające się na dwóch równoważnych elementach, a mianowicie na sztuce rozumianej jako twórczość i terapii. Nie chodzi przy tym o stworzenie wiekopomnego dzieła, ale o nawiązanie terapeutycznej relacji z pacjentem i umożliwienie mu dokonania przemiany czy wewnętrznego rozwoju. Właśnie ta zmiana postaw jest skutkiem i największą wartością terapii.

Współcześnie, czy to przypadku edukacji osób z niepełnosprawnością, socjoterapii, czy pracy z lękami i innymi problemami wywołanymi czynnikami wewnętrznymi bądź zewnętrznymi, coraz częściej sięga się po nowe techniki terapeutyczne, w tym arteterapię. Powstają nawet specjalne programy studiów kształcących specjalistów w tej dziedzinie, wciąż jednak mało jest opracowań na ten temat i możliwości samodzielnego rozwijania swojego warsztatu czy pogłębiania wiedzy merytorycznej. Dlatego też pozycje takie jak Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę autorstwa Joanny Gładyszewskiej-Cylulko to pozycja niezwykle cenna dla każdego pedagoga specjalnego czy innych osób, wykorzystujących jej możliwości i działanie terapeutyczne w codziennej pracy. To również doskonałe kompendium wiedzy dla tych, którzy nigdy się z pojęciem arteterapii nie zetknęli, a także dla studentów pedagogiki czy pedagogiki specjalnej oraz sztuki. Opublikowana nakładem oficyny IMPULS książka to napisane przystępnym językiem wprowadzenie do zagadnień związanych z terapią pedagogiczną, a konkretnie terapią przez sztukę.

Opracowanie Gładyszewskiej-Cylulko składa się z czerech rozdziałów, a każdy z nich zajmuje się zarówno teoretycznym, jak i praktycznym aspektem terapii. Rozdział pierwszy omawia miejsce arteterapii w edukacji oraz terapii, identyfikuje jej cele i zadania oraz wspomina o perspektywach i problemach arteterapii. Autorka podkreśla, że dla zawieszonej pomiędzy naukami pedagogicznymi a humanistycznymi terapii przez sztukę konieczne jest wypracowanie jednolitych standardów kształcenia arteterapeutów, a także metod i strategii poznania. Również sylwetka arteterapeuty – osoby o wrażliwości artystycznej, skupiającej się na zagadnieniach związanych z diagnozą i terapią, została tu dokładnie omówiona w kontekście rysu psychologicznego oraz celów, jakie są przed nim stawiane.  

W rozdziale drugim, traktującym o terapii pedagogicznej, zdefiniowane zostaje pojęcie tej terapii, rozumianej jako relacja pomiędzy terapeutą a pacjentem, zmieniająca sposób myślenia i zachowania tego drugiego. Czytelnik poznaje również formy postępowania terapeutyczno-wychowawczego, które zostały przez autorkę omówione na podstawie pracy z dzieckiem niewidomym, a także sześć zasad prowadzenia terapii pedagogicznej. Ponadto w rozdziale zostały wymienione najpopularniejsze metody i techniki terapii, poczynając od metod i technik relaksacyjnych, na edukacji przez ruch kończąc.

Rozdział trzeci stanowi omówienie wybranych metod edukacyjno-terapeutycznych, które wykorzystują muzykę, plastykę i ruch. Gładyszewska-Cylulko wspomina o metodzie ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne, metodzie malowania dziesięcioma palcami Ruth F. Shaw, metodzie dobrego startu Marty Bogdanowicz, o takich programach aktywności, jak świadomość ciała, kontakt i komunikacja Marianny i Christophera Knillów, porannym kręgu, czyli stymulacji polisensorycznej według pór roku Hedwig Abel, relaksacji aktywnej Maurice`a Martenota i Christine Saïto w adaptacji Samy`ego Boskiego i innych metodach stosowanych w terapii zaburzeń w rozwoju.

Niezwykle cenny i przydatny w codziennej pracy jest rozdział czwarty, opisujący przykładowe sesje terapeutyczne z wykorzystaniem technik arteterapeutycznych. Autorka ukazuje zastosowanie arteterapii w diagnozie modalności zmysłowych, w integracji zespołu klasowego czy zaburzeniach integracji sensorycznej, zaburzeniach dyslektycznych oraz wspomaganiu rozwoju emocjonalno-społecznego dziecka nieśmiałego.

To właśnie połączenie teorii z praktyką sprawia, że pozycja Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę będzie z pewnością często wykorzystywana w pracy pedagogicznej. Ta podbudowa merytoryczna pozwala też spojrzeć na arteterapię w szerszym kontekście, wyodrębnić jej subdyscypliny i skonkretyzować obszar zainteresowań. Jestem również pewna, że książka Gładyszewskiej-Cylulko będzie kolejnym głosem poparcia w sprawie unormowania zawodu arteterapeuty i jego prawnej podbudowy oraz wyznaczenia standardów wykonywania, a także zachętą do włączenia artetearapii do pracy terapeutycznej.