Mariusz Mazur laureatem Nagrody Historycznej m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego 2020!

Dr hab. Mariusz Mazur za książkę Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945‒1956. Aspekty mentalno-psychologiczne, wydaną w koedycji przez Bellonę i Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, został uhonorowany Nagrodą Historyczną m.st. Warszawy im Kazimierza Moczarskiego za rok 2020. Otrzymał 50 000 zł i statuetkę – replikę temperówki patrona nagrody zaprojektowaną przez Jacka Kowalskiego.

Najlepsza z najlepszych

Książka Mariusza Mazura okazała się najlepsza spośród dziesięciu nominowanych publikacji. Jury doceniło nowatorskie spojrzenie autora na żołnierzy powojennego podziemia niepodległościowego, zwanych dziś „żołnierzami wyklętymi”, od strony mentalności i psychiki. W przeciwieństwie do wielu historyków podejmujących tę tematykę, nie zajął się on strukturami organizacyjnymi czy akcjami zbrojnymi, lecz badał motywacje, uczucia i lęki partyzantów.

Przewodniczący jury prof. Andrzej Friszke tak uzasadnił werdykt: „Prof. Mazur, nie ulegając tak modnej dziś językowej egzaltacji, chłodnym okiem badacza odtwarza krok po kroku ich stan psychiczny oraz zmiany w nim zachodzące, a także zachowania zarówno w sytuacjach ekstremalnych, jak i tych związanych z codzienną egzystencją partyzantów. Prowadzi nas przez ich doświadczenie śmierci, zadawanej zarówno uzbrojonym przeciwnikom, jak i bezbronnym cywilom, a nawet niedawnym kolegom z oddziału. Pisze też o miłości i nienawiści, przyjaźni i zdradzie, wreszcie o rycerskiej szlachetności, ale i barbarzyńskim okrucieństwie. [...] Dzieło prof. Mazura nie tylko poszerza stan naszej wiedzy o przeszłości, ale niesie też aktualne przesłanie. Pokazuje bowiem, że w czasach, których temat tzw. żołnierzy wyklętych, czy jak kto woli „niezłomnych”, stał się narzędziem propagandy partii rządzącej, można napisać książkę wolną od politycznych intencji oraz wierną zasadzie »sine ira et studio«. Książkę, która nie próbuje przedstawić tych ludzi jako postaci ze spiżu, jak chcą ich dziś widzieć bezkrytyczni gloryfikatorzy, ale unika też wpadania w tony tak dobrze znane z historiografii epoki PRL, szafującej sloganami o »zbrodniarzach« i »bandytach reakcyjnego podziemia«”. 

Serdecznie gratulujemy nagrody p. Mariuszowi Mazurowi i współwydawcy książki – Uniwersytetowi Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. 

Ceremonię ogłoszenia laureatów Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego, w tym wypowiedzi prof. Friszkego i Mariusza Mazura, można obejrzeć poniżej: 

Tegoroczny laureat Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego

Dr hab. Mariusz Mazur, historyk, politolog, profesor Instytucie Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Zajmuje się problematyką Polski Ludowej, totalitaryzmu, autorytaryzmu, mechanizmami manipulacji i indoktrynacji. Prezes oddziału lubelskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego (od 2015 r.), redaktor naczelny Rocznika Lubelskiego. Autor książek: Propagandowy obraz świata. Polityczne kampanie prasowe w PRL w latach 1956–1980. Model analityczno-koncepcyjny (Warszawa 2003), Polityczne kampanie prasowe w okresie rządów Władysława Gomułki (Lublin 2004), Cywilizacja komunizmu. Odmiana nadwiślańska 1944‒1956 (Warszawa 2016, współautor S. Ligarski). Za książkę O człowieku tendencyjnym… Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej Polski Ludowej i PRL 1944‒1956 (Lublin 2009) otrzymał I nagrodę KLIO w kategorii autorskiej za rok 2009 oraz nagrodę im. Jerzego Giedroycia w 2011 r.

Patron Nagrody Historycznej m. st. Warszawy

Kazimierz Moczarski (1907‒1975) był prawnikiem, dziennikarzem, pisarzem, żołnierzem AK, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Po wojnie spędził 11 lat w komunistycznych więzieniach. Siedział w jednej celi generałem SS Jürgenem Stroopem, który w 1943 roku dowodził tłumieniem powstania Żydów w getcie warszawskim i nadzorował niszczenie dzielnicy żydowskiej. Opisał to w głośnej książce Rozmowy z katem.