Wybór opowiadań
Edgar Allan Poe

W "Wyborze opowiadań" Edgara Allana Poego znalazły się znane i mniej znane utwory tego słynnego romantyka.

Z racji tego, że w 2-tomowym zbiorze opowiadań z 1989 roku wydawnictwa Czytelnik nie znalazły się wszystkie utwory Poego, które lubię, poszukałam innej książki, stanowiącej uzupełnienie tamtej.

"Wybór opowiadań" zawiera kilka unikalnych utworów - wśród nich są m.in. "Serce-oskarżycielem", "Prawdziwy opis przypadku M. Waldemara", "Berenika", "Morella". Niestety niektóre opowiadania się powtarzają, m.in. "Czarny kot" oraz "Maska Czerwonego Moru". Jednak nie są one takie same, gdyż różnią się tłumaczeniem. Tym razem przekładem zajął się Sławomir Studniarz, a nie Stanisław Wyrzykowski.

Dużym walorem tego zbioru jest posłowie Sławomira Studniarza - "Edgar Allan Poe mroczny romantyk". Możemy dowiedzieć się wiele ciekawych rzeczy o tym  XIX-wiecznym autorze. Twórczość Poego można podzielić na 4 nurty:

opowiadania satyryczne i groteskowe opowiadania analityczne (m.in. "Morderstwo przy rue Morgue", "Skradziony list")
opowiadania mistyczne w postaci wizji pośmiertnej lub dialogu angelicznego (m.in. "Dialog Eirosa i Charmiona", "Rozmowa Monosa i Uny") opowiadania grozy, nawiązujące do konwencji gotyckiej (m.in. "Zagłada Domu Usherów").

Jednak to właśnie gotyckie opowiadania zajmują najważniejsze miejsce w twórczości Poego. Jak zauważa Studniarz: ukazują (one) granice ludzkiego doświadczenia i poznania, granice strefy dającej objąć się rozumem, poza którą rozciąga się Tajemnica, Nieznane, Nienazywalne. Co więcej, ich istotnym walorem  jest uniwersalny, tragiczny wydźwięk, złożona psychologia postaci i bogata warstwa językowa. Często Poe osadzał w roli narratora złoczyńcę lub zbrodniarza, który z dumą chwalił się swoimi wykroczeniami. Moralny osąd jego poczynań schodził na dalszy plan - ustępował bowiem podziwowi dla przenikliwego oglądu kondycji ludzkiej oraz narracyjnej błyskotliwości.

Moimi ulubionymi opowiadaniami z tego zbioru (oprócz tych, które opisałam w poprzednim ) są:

"Serce - oskarżycielem" - opowiadanie opublikowane w 1843 roku. Bohater jest zarazem narratorem. Twierdzi on, że jest zdrowy psychicznie. Co przeczą jego słowa: Myślicie, żem szalony. Szaleńcy nie znają się na rzeczy. Trzeba wam było widzieć m n i e. Trzeba było widzieć, jak mądrze to rozegrałem - jak przezornie postępowałem - jak przewidziałem wszystko z góry - jak świetnie się przy tym maskowałem.  (...) Jeśli nadal mniemacie, żem człowiek szalony, zmienicie zdanie, kiedy usłyszcie, jak chytrze pozbyłem się ciała. Kogo się pozbył nasz bohater i jak to rozegrał, nie zdradzę. Zakończenie jest nieprzewidywalne.

"Prawdziwy opis przypadku M. Waldemara" - opowiadanie opublikowane w 1845 roku, który opisuje przypadek pana Waldemara. Człowiek ten został poddany hipnozie... w momencie swojej śmierci. Utwór zwiera elementy grozy i suspensu, a także dozę żartu.  Co ciekawe Poe nie napisał, że fabuła jest tak naprawdę fikcją, przez co wiele osób traktowało tę historię jako prawdziwą relację. Szczególnie, że wprowadzono pierwszoosobową narrację, która pozwalała domniemywać, że osoba ta była świadkiem tych wydarzeń. Zakończenie jest niezwykłe.

"Maska Czerwonego Moru" - opowiadanie opublikowane w 1842 roku. Opisuje losy księcia Prospero, który chciał uniknąć szerzącej się zarazy, zwanej czerwoną śmiercią. Wywołuje ona mocne bóle, nagłe zawroty głowy i obfite krwawienia z porów. Książę znajduje schronienie wśród murów opactwa, ale czy jest tam bezpieczny? Zakończenie jest nieprzewidywalne. Warto wspomnieć, że tytułowa zaraza jest fikcyjna.

Książkę czyta się w miarę szybko, gdyż opowiadania są krótkie i intrygujące. W zbiorze zamieszono opowiadania kryminalne oraz z pogranicza fantastyki i horroru. Zadziwiające jest jednak to, że nie zostały w nim ujęta cała trylogia o C. Auguste Dupinie, pierwszym detektywie w historii literatury, a jedynie dwa pierwsze opowiadania. A zamiast tego opublikowano mniej znane utwory, jak np. "Schadzka" czy "Wyspa wróżki Fay". Nie wiadomo, według jakiego klucza były wybierane. Jednak trzeba przyznać, że różnorodność tematyki sprawia, że każdy może znaleźć coś dla siebie. Po raz kolejny dałam się oczarować stylem Poego i nieraz wywieść w pole. 

Publikację tę polecam miłośnikom kryminałów, opowiadań kryminalnych oraz opowiadań grozy, a także Edgara Allana Poego.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Poe - prekursor opowieści kryminalnych jawi mi się jako pisarz bardzo subtelnie przedstawiający tematykę dreszczowca, horroru, kryminału. Jak na swoją epokę - był na pewno odważnym twórcą. To, jak reżyserzy i pisarze potrafią obecnie straszyć odbiorców, panu Edgarowi pewnie się nie śniło. On to jednak był inspiracją dla kolejnych pokoleń. Jego utwory bywają straszne, ale są też łagodnie dotknięte grozą, przedstawiające głębiej psychikę ludzką niż sytuację. Nie jest to jednak horror jaki znamy dzisiaj. Pomimo nowoczesnego tłumaczenia, książkę czyta się tak, jakby oglądało się czarno-biały film w starym kinie. Bywa mrocznie, dziwnie. Kto lubi się bać, powinien przeczytać, by sięgnąć źródeł, z czystej ciekawości. Kto nie lubi się bać - spokojnie, to nie jest książka, którą ze strachu trzeba czytać przez palce.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)