To Ty jesteś Bobbym Fischerem
Christer Mjaset

Książka autorstwa Christera Mjåseta to powieść obyczajowa z wątkiem kryminalnym. Przez większą jej część poznajemy wspomnienia mężczyzny w średnim wieku, zmuszonego zmierzyć się z tajemnicami z przeszłości. Wraz z rówieśnikami (wiele lat temu) przekroczył granice tego, co dopuszczalne. Bohater powraca do Lillehammer, gdzie dorastał. Spotyka przyjaciół, których bardzo długo nie widział. Razem i jednocześnie osobno próbują zmierzyć się z brutalną prawdą.

Narratorem jest Hakon. Samotnik. Z lektury można wywnioskować, że nie ma on nawet ochoty uczestniczyć w pogrzebie przyjaciela. Czuje się do tego zobowiązany. Już w drodze na północ czuje się źle. Nie jest to podróż "z lekkim sercem". Na miejscu okazuje się, że dawne doświadczenia pozostawiły trwałe ślady nie tylko w jego psychice. Jednak to o nim dowiadujemy się najwięcej. Inne postaci (a jest ich tu naprawdę sporo) są tu tylko lekko zarysowane. Głos Hakona uważam za nieco ponury i ubolewający. Wiele lat zaprzeczania i ciszy nie wyleczyło go z poczucia winy. Cienie z przeszłości wyraźnie na niego wpłynęły. Widać, że przyjaciele z dawnych lat szukają tu usilnie powrotu do "starego brzmienia", ale kończy się to dość niezręczną sztywnością.

Dzięki licznym retrospekcjom cofamy się w lata 80. Mamy okazję ujrzeć ciekawy portret dawnego Lillehammer (miasta, w którym dorastał także autor). Powiedziałabym, że to bardziej książka o dojrzewaniu niż o tajemnicach. Stopniowo ujawniana historia "gangu" chłopców (szczególnie ich nocne wyprawy do "strasznych" miejsc) przybliżają ją nawet nieco do powieści przygodowej dla młodzieży. Napięcie (oczekiwane w powieściach kryminalnych) pojawia się jedynie we fragmentach mówiących o zaginięciu. Wtedy poczucie niepokoju wzmaga się tym bardziej, że autor sugeruje, że nie powinno się o tym mówić. Bardzo powoli odkrywa przed czytelnikiem co się stało. W międzyczasie okazuje się, że nie wszyscy przyjaciele wiedzieli o wszystkim. Tak. Wraz z rozwojem akcji liczne tajemnice wychodzą na światło dzienne.

Pierwsza połowa książki może wydawać się niektórym bardzo powolna. Częste, długie fragmenty mówiące o grze w szachy (także hobby autora) mogą niejednego znudzić. Interesująco na tym tle wypada ukazana tu mentalność dusznego, małego miasteczka. Ucieszyło mnie także to, że pisarz ukazał tu dość szczegółowo relacje pomiędzy bohaterami. Niestety bardzo liczne przeskoki pomiędzy teraźniejszością i przeszłością (powrót do dzieciństwa) chwilami trochę mnie męczyły. Ponadto warto wspomnieć o tym, że mimo, że akcja trwa jeden dzień nie można powiedzieć, że niewiele się tu dzieje. Dodatkowo warto podkreślić, że Christer Mjåset pisze jasno i prosto. W książce używa słów i zwrotów, które niekiedy hipnotyzują a nawet straszą. Emocje towarzyszące tej lekturze nazwałabym bardzo gwałtownymi...

„Bad move, Boris. Bad move!” str. 34

W książce została zawarta historia czterdziestoletniego mężczyzny, który po niemalże 30 latach wraca w swoje rodzinne strony do Lillehammer. Zapewne długo jeszcze nie zdecydowałby się na ten krok, gdyby nie pogrzeb przyjaciela z dzieciństwa. Mężczyzna musi się zmierzyć z demonami przeszłości i bolesnymi wspomnieniami tego, co wydarzyło się kilkanaście lat temu. Pomóc ma mu w tym spotkanie z czterema kolegami z młodzieńczych lat. Co stało się Agnes, ich przyjaciółce, że Hakon nie chciał wracać do Lillehammer? Co takiego zrobił Hakon wspólnie z kolegami, że wszyscy żyją z poczuciem winy?

„Człowiek sam wybiera życie, które wiedzie. Decyzje, jakie podjąłem w ciągu mojego czterdziestoletniego życia, były moje. Nie mogę za nie winić nikogo innego”. Str. 14

Mjaset przedstawia nam pewną tajemnicę, którą stopniowo odkrywamy wraz z bohaterami powieści. Autor umiejętnie dawkuje informacje, tak, że podsyca naszą ciekawość, by na końcu ostatecznie nas zaskoczyć niespodziewanym zwrotem akcji. To historia piątki przyjaciół, ich dorastania w małym norweski miasteczku i późniejsze ich spotkanie po wielu latach.

„Wymarz sobie życie, żyj swoim marzeniem”. Str. 77

Akcja powieści rozgrywa się w dwóch płaszczyznach czasowych – obecnie i 25 lat wcześniej. Narratorem powieści jest Hakon, główny bohater. Wspólnie z nim przemierzamy ulice Lillehammer. Opowiada czytelnikom o spostrzeżeniach, które mu towarzyszą po przyjeździe do miasteczka, zdaje relację z pogrzebu oraz spotkań z przyjaciółmi, ale również wprowadza nas w jego wspomnienia z dzieciństwa i tego, co się wtedy wydarzyło. Nakreśla nam wygląd i charakter swoich kolegów – teraz i kiedyś. Dostrzegamy różnice i podobieństwa, to co jest teraz i było wcześniej. Mjaset bardzo dobrze wplata wspomnienia z przeszłości, dlatego czytelnik nie gubi się w fabule. Książka jest ciekawie skonstruowana.

„Człowiek zawsze trzyma się błędów, które popełnił”. Str. 141

Mjaset często nawiązuje do słynnego szachisty Bobby'ego Fischera i jego konkurenta Borysa Spasskiego, którzy rywalizowali w szachach na mistrzostwach świata w Reykjaviku w 1972 roku, a zwycięzcą został Fischer. Autor na przykładzie tych dwóch mężczyzn przedstawia rywalizację między głównym bohaterem Hakonem (Spasskim) i jego przyjacielem Kristofferem, który zawsze odgrywał rolę Fischera. Autor pokazuje podobieństwa i różnice między bohaterami powieści. To ty jesteś Bobbym Fischerem to powieść przede wszystkim o zmierzeniu się z koszmarami z przeszłości, w tym przypadku mowa jest o błędach z młodości, ale również ukazuje pierwsze młodzieńcze zauroczenie, rywalizację między kolegami (rówieśnikami).

„Dlaczego zawsze muszę grać Spasskiego? - zapytałem, ale nie dostałem od Kristoffera odpowiedzi (…) był to dla nas rodzaj zabawy. Kristoffer był Bobbym Fischerem. Po prostu tak się utarło. Wolno mi było zagrać któregokolwiek z innych mistrzów: Karpowa, Laskera czy Kubańczyka Capablancę, którego zawsze lubiłem. Fischer należał jednak do Kristoffera i wszelka dyskusja na ten temat właściwie nie miała sensu”. Str. 34

Autor bardzo dobrze wykreował bohaterów i ich profil psychologiczny, są to osoby niezwykle oryginalne, jedne temperamentne inne troszkę mniej. Książka jest znakomicie dopracowana pod względem fabularnym, nostalgiczna, zaskakuje nieoczekiwanymi zwrotami akcji, natomiast zakończenie jest takie, jakiego nigdy bym się nie spodziewała, bohaterowie uświadamiają sobie gorzką prawdę, z którą przyjdzie im żyć. Język jest barwny i przede wszystkim poprawny. Mimo niewielkiej objętości To ty jesteś Bobbym Fischerem to bardzo dobrze skonstruowana powieść z elementami psychologicznymi, obyczajowymi i kryminalnymi. Czyta się szybko i z nieustającym zainteresowaniem, a na końcu można wyciągnąć morał. Jaki? Musicie sięgnąć po książkę. Polecam.

Cienie przeszłości.

Temat zagadki z przeszłości jest dość często poruszany w literaturze. Bohater męczy się ze wspomnieniami, z konsekwencjami wydarzeń, które dotknęły go w przeszłości. Christer Mjaset postanowił zagłębić się w ten temat, jednak do swojej powieści dołączył coś jeszcze - wątek kryminalny i psychologiczny. Takie zestawienie już samo w sobie intryguje i sprawia, że nie da się przejść obojętnie obok takiej książki. ,,To ty jesteś Bobbym Fischerem" Christer Mjaset rozegrał po mistrzowsku.

,,Człowiek sam wybiera życie, które wiedzie."

Hakon przyjeżdża na pogrzeb przyjaciela sprzed lat. Miejscowość, w której dorastał budzi w nim wspominania o wydarzeniu, które na zawsze odmieniło jego życie. Spotkanie z dawną paczką znajomych wywołuje falę wspomnień, które wprost strącają go z nóg. Co takiego wydarzyło się, gdy Hakon był nastolatkiem? Jaki udział mają on i jego przyjaciele w zniknięciu młodej Agnes?

,,Wymarz sobie życie, żyj swoim marzeniem."

,,To ty jesteś Bobbym Fischerem" - co można rozumieć przez ten tytuł? To prawda, jest on intrygujący, chociażby dlatego, że nie mamy pojęcia, o co mogło chodzić autorowi. W takim przypadku należałoby trochę zasięgnąć do biografii słynnego szachisty. Jednak to też nie rozwiązuje zagadki, tego co miał na myśli autor książki. Nie myślcie sobie, że ta książka to biografia Bobbiego Fischera. Jest w niej nawiązanie do tego nietuzinkowego szachisty, jednak to co skrywa te 200 stron to potężna dawka emocji i zaskoczenia. Autor stopniowo buduje napięcie, przez co na samym końcu jesteśmy kłębkiem nerwów. Dosłownie! Nasze emocje w trakcie czytania zakończenia buzują i doprowadzają do czerwoności. Budowanie napięcia w książce to ważny element, a Mjasetowi udało się to perfekcyjnie.

Autor odkrywa przed nami stopniowo elementy układanki. Gdy już myślimy, że wiemy wszystko o wydarzeniach z przeszłości, następuje niespodziewany zwrot akcji. Takie posunięcia są najfajniejsze. Czytelnik zostaje postawiony przed murem, jest w stanie szoku i niedowierzania, a stukot upadającej szczęki słychać w zasięgu kilki kilometrów. Tak, chciałam napisać, że fabuła jest dopracowana, wszystkie elementy poznajemy w odpowiednim czasie, autor nie zdradza za dużo. Czytelnik ma okazję sam rozwiązać zagadkę, choć jak już wspomniałam wcześniej i tak zakończenie jest inne niżby się mogło wydawać.

Hakon, główny bohater powieści jest jednocześnie narratorem. Opowiada nam o czasie teraźniejszym, czyli wyprawie na pogrzeb, jego przebiegu oraz spotkaniu z dawnymi znajomymi. Jednak w całą tę akcję autor starannie wplótł wspomnienia. Sięgają one feralnego okresu, który wydarzył się w życiu Hakona. Postać ta jest bardzo dopracowana. Ma rozwinięty portret psychologiczny i dlatego nie da się ukryć, że powieść ma w sobie elementy powieści psychologicznej. A gdy dołączyć do tego wątek kryminalny to wychodzi z coś, od czego nie można się oderwać. Bohaterowie drugoplanowi to również charakterystyczne i dobrze wykreowane postacie.

,,Człowiek zawsze trzyma się błędów, które popełnił."

,,To ty jesteś Bobbym Fischerem" wciąga od pierwszych stron. Mnie zajęło pochłonięcie jej tylko jeden wieczór. Nie mogłam się od niej oderwać. Odkrywanie kolejnych tajemnic, stopniowe poznawanie prawdy to coś co pochłania do cna. Książki nie da się odłożyć na bok. Styl książki jest bardzo przystępny, nie sprawia problemów. Język jest prosty, przez co książkę czyta się szybko i przyjemnie.

Książkę polecam każdemu czytelnikowi. To naprawdę bardzo dobra powieść. Wierzę, że odniesie wielki sukces na rynku literatury. Każdy znajdzie w niej coś ciekawego. Gwarantuję wam, że nie będziecie w stanie się od niej oderwać. ,,To ty jesteś Bobbym Fischerem" to książka, która powinna znaleźć się na każdej półce. Szczerze polecam!