Szpieg
Paulo Coelho

 ; Kwiaty uczą nas prawdy o przemijaniu. Ich uroda przemija, szybko więdną, ale przekwitając zostawiają cebulki, z których powstaną nowe kwiaty. Pamiętaj o tym nie tylko w chwilach szczęścia, ale także bólu i smutku. Wszystko przemija, starzeje się, umiera i odradza na nowo ; 

Szpieg.

Paulo Coelho

Wydawnictwo Drzewo Babel

Bardzo dawno temu, czytając biografię Mata Hari, wielu rzeczy można było dowiedzieć się nie tylko o jej życiu, pochodzeniu ale odpowiedzieć na istotne pytanie, czy słusznie została skazana za szpiegostwo? Zacznijmy od tego iż mamy tutaj do czynienia ze spisanymi wspomnieniami, bohaterka książki całe życie artystyczne, prywatne przelewa w list które są słane do adwokata, posiadając namiastkę nadziei na uniewinnienie. Pseudonim przybrała w momencie gdy uciekając od despotycznego męża, starszego o 22 lata, z którym wyjechała do Paryża, z racji bytu mąż oficer zostaje przeniesiony do Holenderskich Indii Wschodnich, na wyspę Jawa. Tam jako Margaretha Geertruida Zelle, rodzi dwójkę dzieci, nudzi się jak mops, doświadcza wielu niesprawiedliwości ze strony męża. W momencie kiedy okazuje się że syn ginie będąc otruty, pozostawia córkę z ojcem, bierze rozwód i wyjeżdża do Paryża, gdzie staje się tancerką egzotyczną. Poznaje sławne, bogate i wpływowe osoby dzięki którym zdobywa sławę, prestiż i bogactwo. Tak samo kochają i podziwiają ją kobiety jak i mężczyźni, lecz wielu ma przeciwników uważających ją za ladacznicę. W pewnym momencie Mata Hari staje się pogubioną osobą, samotną,  szukającą za wszelką cenę odpowiedzi czy wszystko co spotkało ją w życiu miało sens. Czy ci wszyscy kochankowie, ta niepokorna dusza artystki estrady, która idąc po trupach pragnęła tylko i wyłącznie wolności, wyboru, spełnienia marzeń w czasach wojny, czy to nie brzmi absurdalnie? Czy liczyła się z innymi ludźmi, ciągle widzę ją jako egoistyczną rozpieszczoną panienkę której trzeba nadskakiwać, podać, kłonić się i brać winę na siebie. Budziła zazdrość, podziw, łamała moralne nakazy i drobnomieszczańskie obyczaje. Czy historia potoczyła by się inaczej gdyby któregoś dnia na jej drodze nie stanął Georges Ladoux, szef kontrwywiadu z polecenia rządu? Kim już w tedy stała się nasza bohaterka? 

 Zapoznając się z twórczością Paulo Coelho zawsze miałam wyobrażenie o jego książkach które posiadały i przekaz i morał. Tutaj autor jakby bawił się swoim rzemiosłem, używając do tego celu i fantazji, koloryzowania, a także odnoszę wrażenie że wspomnienia te są spisane na szybko, w pośpiechu. A przecież ; Szpieg ; jak sama postać która wiadomo przeszła do legendy, wymaga szlifu, precyzji , rysów, spokoju, być może wyobraźnia autora pofrunęła zbyt daleko?

Mata Hari sto lat później staje się nadal żywą legendą, w masowej wyobraźni staje się historią o kobiecie silnej, zdeterminowanej, potrafiącej nie tylko marzyć ale i spełniać marzenia, widzimy ją oczami kobiety odważnej, rozsądnej ale także pogubionej i smutnej. Infantylna historia opowiedziana w krótkich wspomnieniach, nie daje rzeczywistego obrazu bohaterki, brakuje wielu wątków, wielu faktów, jest to streszczenie jej życia za pomocą listu pisanego do adwokata. Dwuwątkowość nadaje obraz z pozycji jednej, jak i drugiej strony. Mimo wszystko ciekawa perspektywa wplatania fikcji literackiej. Zapraszam serdecznie.

Legenda Maty Hari, podwójnego szpiega, zapisała się w ludzkiej pamięci także dzięki intrygującej kreacji Grety Garbo. Nawet Paulo Coelho uległ jej urokowi i poświęcił jej kolejną książkę. Oddaje głos swojej bohaterce. 
Opowieść składa się z fikcyjnej korespondencji między Margarite Zelle, z pochodzenia Holenderki, a jej adwokatem. Kobieta czeka na proces, ale przekonana o swojej nietykalności, wartości swoich koneksji w wyższych sferach nie wierzy, że wyrok za zdradę Francji zostanie na niej wykonany. Snuje wspomnienia ze swojego niekonwencjonalnego życia.
Dodatkowym atutem są klimatyczne fotografie rodziców i bliskich "tancerki egzotycznej", jej samej u szczycie sławy, ale i mrożące krew w żyłach ujęcie artystki przed plutonem egzekucyjnym.
Wyznania bohaterki odsłaniają jej prawdziwą twarz, osoby przerażająco samotnej i złaknionej choćby odrobiny uczucia. Sama wyznaje że urodziła się w nieodpowiedniej epoce, dlatego nie może niczego naprawić. Wysłano ją do Lejdy, do szkoły z internatem, a rodzice stopniowo tracili majątek, wiec nie miała u nich wsparcia. Bała się ubóstwa, nudnego życia, poznała swój wpływ na mężczyzn już w szkole, gdyż molestował ją dyrektor szkoły. Manipulowała mężczyznami, kochankowie dawali jej prezenty, zapewniali dostatnie życie, ale pragnęła czegoś więcej. Poślubiła Szkota MacLeoda, sporo starszego, z którym wyjechała do Indonezji. Poznała tam lokalne tańce, urodziła troje dzieci, ale za grosz nie miała ochoty na macierzyństwo. Los nie szczędził jej upokorzeń czy tragedii, bo synek został otruty przez służącą. Postanowiła podbić Francję jako tancerka, znalazła sobie menedżera, obracała się w artystycznym światku, na salonach poznała Pabla Picassa, Modiglianiego, ale jej skłonność do konfabulacji była słynna. Coelho nie ocenia swojej naiwnej, pełnej megalomanii i egoizmu bohaterki, aczkolwiek jej opisy działalności szpiegowskiej, doniesienia, w których wspierała Niemców trzeba potraktować z przymrużeniem oka. 
Z jednej strony ciesze się, że tym razem Coelho darował nam swoje pseudointelektualne wywody, truizmy o ludzkiej naturze, albo chociaż ograniczył ich ilość, przez co skupił się na pogłębionym portrecie psychologicznym. Można przeczytać.