Maud Montgomery. Uskrzydlona
Mary Henley-Rubio

Kim była autorka Ani z Zielonego Wzgórza? Pisarką sentymentalną? Pisarką dla dzieci? Wykształconą kobietą w czasach, gdy edukacja była uważana za szkodliwą dla kobiet? Zaangażowaną żoną pastora i matką dwóch synów?

Na dwa z tych pytań po lekturze bogatej biografii „Maud Mongomery. Uskrzydlona” Mary Henley Rubio na pewno można odpowiedzieć przecząco, bo jej powieści trafiają nie tylko do dziecięcych serc sławiąc literaturę kanadyjską na cały świat, a mimo ukazywania w nich w dużej mierze słonecznej strony życia, sentymentalizmu z pewnością nie można jej zarzucić.

Kim jednak tak naprawdę była? Jak wiele czerpała z życia w swojej twórczości?

Autorka biografii Maud w ciągu niemal trzydziestu lat poświęconych jej życiu i twórczości oddaje w nasze ręce dzieło niesamowicie obszerne i interesujące. Dużo pełniejsze niż dziesięć dzienników prowadzonych przez Maud celem wydania po jej śmierci, które siłą rzeczy są subiektywnym i jednostronnym obrazem jej życia i myślę, że powinno się patrzeć na nie raczej jak na kolejne z jej dzieł literackich. Rubio weryfikuje zawarte w nich informacje w dostępnych źródłach, artykułach, listach i wspomnieniach, uzupełniając wieloma zdjęciami, które bardzo wzbogacają odbiór.

Z biografii wyłania się obraz kobiety, postrzeganej jako osoba radosna, energiczna, zaangażowana społecznie, zawsze pomocna i odnosząca spektakularny sukces, ale skrywającej za zamkniętymi drzwiami problemy małżeńskie, rodzicielskie i własną depresję. O wielu faktach czytałam ze smutkiem i ściśniętym sercem, o innych, jak choćby o wieloletniej walce w sądach z nieuczciwym wydawcą z autentycznym wzburzeniem.

"Żyła, by pisać i pisała, by żyć."

Ucieczka w świat fantazji była jej mechanizmem obronnym, a pisanie dawało jej najwięcej szczęścia. Rubio daje nam możliwość szczegółowego wglądu w poszczególne etapy jej życia, zachodzące w tle zmiany społeczne, polityczne i gospodarcze i wpływ jaki mały na kolejne tworzone przez nią powieści. Rozdźwięk pomiędzy trudami jej życia a podnoszącym na duchu optymizmem płynącym z jej książek niejednokrotnie mnie szokował i budził podziw dla jej niezłomności i determinacji.

Wiele mogłabym jeszcze napisać, ale tę biografię po prostu trzeba przeczytać. Niech nie zrażą Was jej gabaryty, bo każda minuta z nią spędzona jest tego warta. I z pewnością po jej lekturze zapragniecie wrócić ponownie do światów Ani, Emilii, czy Rilli odkrywając w nich dużo więcej niż dotychczas.

"Maud Montgomery. Uskrzydlona" to biografia autorki "Ani z Zielonego Wzgórza" i wielu innych pięknych historii. Na ponad siedmiuset stronach Mary Henley Rubio odkrywa przed czytelnikami codzienność pisarki i jej rodziny. Po trzydziestu latach studiów nad życiem L.M.Montgomery chyba nie było łatwo zebrać wszystkie zdobyte informacje i opisać tak, by chciało się je czytać. Przy takim gabarycie, jakim może poszczycić się ta pozycja, to nie lada sztuka.

Ten szczegółowy i dopracowany portret Maud powstał między innymi na podstawie jej dzienników, które prowadziła przez wiele lat, a także wywiadów z osobami, które były częścią jej życia. Cała ta układanka uzupełniana była przez biografkę na przestrzeni lat również przy pomocy artykułów z gazet, recenzji książek czy listów pisanych przez Montgomery do korespondencyjnych przyjaciół. Autorka biografii ma zatem za sobą ogrom pracy, by to wszystko złożyć w jedną sensowną całość. O rozmiarze researchu mówi bibliografia i indeksy na końcu książki, które zajmują (na moim czytniku) jakieś dwadzieścia stron.

Dzienniki, których powstało aż dziesięć tomów, zawierają kawał życia pisarki, jednak okazuje się, że zostały przez nią samą zredagowane, czyli nie przedstawiają w stu procentach jej życia, tylko to, co sama chciała, żebyśmy wiedzieli. Te mniej wygodne fakty przemilczała. Część z nich udało się biografce odtworzyć na podstawie innych materiałów. 

Jaka osoba wyłania się z tej publikacji? Chyba przede wszystkim twarda, ponieważ mimo ciągłych problemów natury depresyjnej, udźwignęła nie tylko pisanie optymistycznych książek z dobrymi zakończeniami, których domagali się ówcześnie czytelnicy, ale także ciągnęła za sobą równie depresyjnego męża i dwóch synów, z których jeden wciąż wpadał w tarapaty. W świetle aktualnej wiedzy na temat przyjmowanych przez Maud i jej męża leków (mających im pomóc, uspokoić i wyciszyć) wydaje się, że to ich nadmiar był odpowiedzialny za stany depresyjne i wszystkie cierpienia małżonków. Na przykład Ewan, mąż Maud, został zapamiętany w środowisku jako zupełnie normalny, miły mężczyzna, może tylko trochę wycofany i powolny, co mogło być skutkiem nadmiaru leków, natomiast Maud postrzegała go jak kulę u nogi. Jego stan wywoływał u Montgomery ciągłą nerwowość, spadki nastroju i ogólne poczucie rozbicia. Aż dziw, że w tej sytuacji była w stanie tworzyć kolejne powieści i angażować się w działalność literacką. Z biografii wynika, że ratowała ją żelazna konsekwencja i rygor, który sobie narzuciła w przypadku pisania. Dzięki tym cechom nawet choroba psychiczna męża przez wiele lat nie była w stanie wybić jej z rytmu pisania. Nie ma się jednak czemu dziwić, skoro domowy budżet opierał się głównie na jej zarobkach, a pastorska pensja Ewana wystarczała jedynie "na waciki".       

Pozostaje zadać sobie pytanie, ile w tej biografii jest prawdziwej Maud, a ile tej, którą przez pryzmat własnych poszukiwań i doświadczeń stworzyła biografka. I tej, którą sama Maud chciała, byśmy poznali. W biografii znajdują się również zdjęcia. Nie wiem, jak się to przedstawia na papierze, ale w czytniku jakość była taka sobie. Najlepiej prezentowały się portrety.  

Dla jednych będzie to nudna i przydługa opowieść o życiu najbardziej znanej kanadyjskiej pisarki, a dla innych fascynujące studium postaci. Ja należę do tej drugiej grupy, więc polecam, jednak spodziewajcie się mnóstwa szczegółów, a także wzlotów i upadków zarówno Maud, jak i członków jej rodziny. 

Smutne życie Lucy M.

Zupełnie nie spodziewałam się, że autorka powieści, które od pokoleń podtrzymują na duchu dzieci, młodzież (i dorosłych) miała tak trudny i smutny życiorys. Historia Lucy Maud Montgomery to opowieść o ciężarach życia w epoce, w której kobiety były ściśnięte gorsetem norm i oczekiwań społecznych.

Dzieciństwo przyszłej autorki "Ani z Zielonego Wzgórza" (lub też "Anne z Zielonych Szczytów") dość mocno wpłynęło na jej sposób kreowania głównych bohaterek swoich powieści. Właściwie całe życie pisarki, jej relacje z innymi ludźmi obfitowały w późniejsze inspiracje pisarskie. Mary Hanley Rubio wykonała tytaniczną pracę w stworzeniu jak najpełniejszego portretu jednej z najsłynniejszych kanadyjskich pisarek. Biografia jej autorstwa jest niezwykle skrupulatna i pełna prywatnych przemyśleń samej Maud Montgomery, a jednocześnie daleka od plotkarskiego tonu. Każdy etap życiorysu pisarki został opisany w najdrobniejszych szczegółach, nie pomijając trudnych tematów i nie starając się wybielać głównej bohaterki.

Życie Lucy Maud Montgomery od najwcześniejszych lat było naznaczone chorobą, samotnością i rozczarowaniami, których źródłem najczęściej byli mężczyźni z jej najbliższego otoczenia. Wyniszczające nerwowo procesy z nieuczciwym wydawcą, niestabilność psychiczna męża oraz problemy z synami odcisnęły silne piętno na pisarce i jej twórczości. Choć w jej życiu nie brakowało sukcesów, to najczęściej niknęły one w gąszczu problemów, z którymi musiała się mierzyć.

"Uskrzydlona" to idealna pozycja dla wszystkich miłośników twórczości Lucy Maud Montgomery, ale bycie (lub niebycie) fanem jej książek, nie powinno być głównym wyznacznikiem tego, czy sięgnąć po biografię pióra Rubio, czy nie. Życiorys Montgomery oraz jej niebanalna osobowość sprawiają, że lektura "Uskrzydlonej" może trafić do znacznie szerszych kręgów niż wyznawcy zwariowanej Ani Shirley. Ja polecam!