Józef Balsamo. Tom 1
Alexandre Dumas

W zasadzie sensowniejszym by było, żeby zrecenzować "Józefa Balsamo" po przeczytaniu wszystkich czterech tomów. Książki te są bardzo krótkie i może recenzja miała by więcej racji bytu. Jednak zdecydowałam się na swoiste podsumowanie mojej pierwszej podróży przez literaturę Dumasa.

Pierwszy tom pamiętników lekarza obejmuje sporo zagadnień, a każde bardziej intrygujące od poprzedniego. Tytułowy Józef Balsamo - rzeczywista postać historyczna - to medyk, podróżnik, uczony i mag. Pomagając swojemu mistrzowi uzyskać eliksir nieśmiertelności, sam realizuje powoli dwudziestoletni plan - obalić monarchię we Francji i popchnąć lud do zrywu. Nietrudno się domyślić, że książka obejmuje przygotowania do rewolucji francuskiej. Kiedy na scenę wjeżdża powozem Maria Antonina, już wiemy, że pomimo spokoju, którym charakteryzuje się ten tom, jest to cisza przed gwałtowną i brutalną burzą.

Poznajemy w tym tomie nie tylko Józefa (który to charakteryzuje się pewną niepokojącą aurą, a która sprawia, że ludzie, nawet przyszła królowa Francji, nie czują sie przy nim komfortowo czy bezpiecznie). Oś akcji - stonowanej i dość powolnej - stanowi mag, ale postaciami krążącymi wokół niego niczym planety wokół słońca są członkowie rodziny Taverney, zubożałego arystokratycznego rodu. Za sprawą żony delfina i machinacji Józefa, rodzina udaje sie do Paryża, gdzie ma zostać objęta osobistą protekcją Marii Antoniny.

Dumas kreśli prawdziwe postaci tamtych czasów - wiecznie niezadowolony baron pragnący znów błyszczeć, jego piękna lecz zimna córka, a także pewien młodzieniec pochodzący z gminu, który ma tyle w sobie dobrego, co złego. Przeciwstawiając klasy społeczne, Dumas ofiarowuje nam Francję przed rewolucją w pigułce. W tym tomie mamy także przedsmak dworskich machinacji, w postaci afer otaczających hrabinę du Barry oraz Ludwika XV. Zepsucie dworu idzie od głowy, król zaś bardziej interesuje się miłostkami niż sytuacją ludu.

Książki Dumasa to klasyka literatury godna tego miana. Pomimo pewnej warstwy fantastycznej, jak moce Józefa Balsamo, jest to ładnie opisane świadectwo życia w burzliwej i trudnej epoce, która zaowocowała buntem uciskanych mas. To także migawka z życia normalnych ludzi w "ciekawych czasach" - zarówno tych zwykłych najzwyklejszych, jak i arystokratów i królów.