Recenzja książki: Willa

Recenzuje: Sławomir Krempa

Magdalenie Zimniak, pisarce nieznanej szerszym rzeszom czytelników, i niewielkiemu wydawnictwu JanKa, które działa dopiero od roku, udało się to, czego nie dokonał jeden z bardziej aktywnie lansujących się (i popularnych) pisarzy młodego pokolenia. Zimniak stworzyła powieść ambitną, mocną, przejmującą i dojrzałą, która skrywa się pod powierzchnią dreszczowca. A może nawet – horroru?

Horrorem bowiem z pewnością było życie Ewy - młodej kobiety, która poświęciła całe życie dla ukochanego Maćka. Po wydarzeniach marcowych, w które ukochany mocno był zaangażowany, nasza bohaterka otrzymała bowiem propozycję nie do odrzucenia. Wyjdzie za mąż za Piotra, wysoko postawionego działacza komunistycznego, a w zamian kara dla Maćka ograniczy się do kilku lat spędzonych w wojsku. Kobieta nie wie, że w ten sposób wikła się w spiralę szantażu i przemocy - najpierw psychicznej, potem również fizycznej. Nie wie, że mąż wkrótce stanie się dla niej oprawcą, a przypadkowe spotkanie i czas spędzony z ukochanym w nadmorskim sanatorium okaże się podwójnie brzemienny w skutki.

Nie zna swej przyszłości również Marzena - małżonka wykładowcy literatury francuskiej, która współcześnie wprowadza się do willi, będącej niegdyś miejscem niedoli Ewy. Nie wie, w jaki sposób budynek ten (czy na pewno jedynie budynek?) wpłynie na jej męża i na nią samą. Nie wie, że tu właśnie, o krok od nieszczęścia, przyjdzie jej zmierzyć się z własną przeszłością i podjąć ważne decyzje dotyczące przyszłości.

Trzeba to powiedzieć wprost: nie jest to powieść, która ustrzegłaby się rozwiązań fabularnych nieco już ogranych. Sami bohaterowie w pewnym momencie odwołują się choćby do „Lśnienia", a inne wątki obecne w książce Zimniak również już jakby skądś znamy. Tyle, że Zimniak schematy te i motywy łączy, miesza ze sobą, tworząc zupełnie nową jakość. To dzięki temu, dzięki sporym umiejętnościom warsztatowym, dzięki wykorzystaniu konwencji i schematów do opowiedzenia o mniej może ogranym temacie, „Willę" uznać należy za książkę naprawdę udaną.

"Willa" to bowiem opowieść o przemocy i uzależnieniu od niej. Przyjrzyjmy się tej tezie. Ewa decyduje się poświęcić własne szczęście w imię miłości do Maćka. Choć zdaje się, że wybór ma, jest to w istocie wybór mocno ograniczony. Inaczej jednak jest w przypadku Marzeny. Ta w każdej chwili może odejść od męża - doradza też odejście od uciekającego się do przemocy partnera córce przyjaciela. Ma świadomość zła, jakie czyni jej małżonek, wie też, że powinna od niego odejść, że igranie ze złem może skończyć się dla niej tragicznie. A jednak zostaje w małżeństwie prawie do końca. A jednak męża usprawiedliwia, woląc irracjonalnie wierzyć, że to dom ma na niego negatywny wpływ. Że wystarczy się wyprowadzić, odejść z tego miejsca, by małżonkowie mogli znów być ze sobą szczęśliwi.

"Willa" to także niesamowicie wiarygodne postaci kobiece. I Ewa, i Marzena zostały tu naszkicowane bardzo solidnie. Podczas lektury poznajemy je doskonale, znakomicie rozumiemy ich motywy, współodczuwamy w szczęściu i w chwilach trudnych. Niewiele gorzej jest z bohaterami drugoplanowymi - zapewne dlatego tak bardzo przejmujemy się ich losem.

Właśnie. Bowiem powieść Magdaleny Zimniak niebezpiecznie wciąga. Chociaż zdarzają się tu (nieliczne) dłużyzny, całość pochłania nas, przykuwa naszą uwagę jak najlepszy thriller, jak dobra powieść sensacyjna. "Willa" to zresztą także - w dość przewrotnym znaczeniu - powieść grozy, horror. To również opowieść o horrorze, jaki jeden człowiek jest zdolny zgotować drugiemu.

Jest w tej książce i kilka innych punktów zaczepienia. Jest opowieść o życiu w domu dziecka i o życiu człowieka, który z domu dziecka się wywodzi. Piotr z kolei to figura, za którą kryje się zbrodnicza opresja PRL-u. Podczas lektury uważny czytelnik stale odnajdywać będzie kolejne znaczenia, symbole, kolejne elementy układanki. Zimniak udało się doskonale odnaleźć w pół drogi między prozą wysoką a popularną. Także dlatego właściwie skazana jest na sukces.