Uczniowie będą mniej czytać? Zmiany na liście lektur

Ministerstwo Edukacji Narodowej właśnie podzieliło się nowymi projektami dotyczącymi uszczuplenia podstawy programowej. Dziś przyjrzymy się temu, co dokładnie zmieniło się na liście lektur w szkole podstawowej oraz w szkole średniej. 

^{Fotografia poglądowa / Pixabay}

Ministerstwo Edukacji Narodowej już od jakiegoś czasu pracowało nad projektami rozporządzeń zmieniającymi podstawę programową kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. W sieci możemy już znaleźć pełen wykaz zmian, które były konsultowane z liczną grupą ekspertów. Uwzględniono również sugestie zgłaszane przez specjalne formularze. W tym momencie rozpoczynają się więc konsultacje publiczne. 

Zmiany w podstawie programowej

MEN zdecydowało się na uszczuplenie podstawy programowej o około 20%. Pozbyto się wiec tych zagadnień, które wydają się mniej istotne czy też trudne do zrealizowania podczas nauczania. 

Celem zmian jest to, by uczniowie mieli więcej czasu na rozwijanie swoich pasji i zainteresowań. W szkołach ma pojawić się więcej nacisku na zdobywanie umiejętności praktycznych. Mniejsza ilość materiału ma również zagwarantować uczącym się większą motywację 

Zanim reformy te zostaną wdrożone, minie jeszcze trochę czasu. Póki co, dla szkoły podstawowej jest ona zaplanowana na 2026 rok, a dla szkoły ponadpodstawowej – na 2028. 

Klasy 1-3 – czy coś się zmieniło?

Etap pierwszy nauczania, czyli edukacja wczesnoszkolna, to moment, w którym uczniowie zdobywają podstawową wiedzę. Będzie ona stanowiła fundament do dalszej pracy w kolejnych klasach. 

Jeśli chodzi o spis lektur na tym etapie, to w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej czytamy:

Ważne jest, aby zainteresować ucznia czytaniem na poziomie szkoły podstawowej. Uczeń powinien mieć zapewniony kontakt z książką, np. przez udział w zajęciach, na których czytane są na głos przez nauczycieli fragmenty lektur lub udział w zajęciach prowadzonych w bibliotece szkolnej. W ten sposób rozwijane są kompetencje czytelnicze, które ukształtują nawyk czytania książek również w dorosłym życiu. 

Na tym etapie nie ma więc szczegółowej listy lektur. Są natomiast propozycje do wspólnego i indywidualnego czytania. W kontekście poprzedniej podstawy programowej nic się jednak nie zmieniło. Na liście nadal znajdują się zarówno współczesne publikacje, jak i starsze dzieła. Wśród nich między innymi: Dzieci z Bullerbyn, Doktor Dolittle i jego zwierzęta, czy też Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek oraz Mania dziewczyna inna niż wszystkie. 

Dla uczniów klas 4-6 Sienkiewicz tylko we fragmentach?

W klasach 4-6 na liście lektur obowiązkowych ponownie znalazła się Akademia Pana Kleksa Jana Brzechwy, Lew, Czarownica i stara szafa, czy też Hobbit czyli tam i z powrotem. Uczniowie nadal będą czytać także nowelę Katarynka autorstwa Bolesława Prusa. W podstawie programowej nie zabrakło również fragmentów Pana Tadeusza czy Pani Twardowskiej Adama Mickiewicza. 

Jedną z większych zmian jest to, że uczniowie będą musieli czytać już tylko wybrane fragmenty W pustyni i w puszczy, a nie całą powieść Henryka Sienkiewicza. Z listy zniknął też wiersza W pamiętniku Zofii Bobrówny Juliusza Słowackiego. Jeśli chodzi o poezję, to zmniejszyła się również liczba omawianych poetów. Na tym etapie nie będzie więc już twórczości Władysława Bełzy, Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, czy Tadeusza Różewicza.

Ostatnie klasy podstawówki bez Pana Tadeusza?

W klasie siódmej i ósmej uczniowie będą mieli do przeczytania podobne dzieła, co w poprzednich latach. Twórcy podstawy programowej przewidzieli, że tak jak dotychczas, na liście lektur znajdzie się Opowieść wigilijna, Zemsta czy Kamienie na szaniec. Jeśli chodzi o dramaty to trzeba będzie się zmierzyć z drugą częścią Dziadów oraz Balladyną. Na liście znalazła się również cała powieść Quo vadis Henryka Sienkiewicza.

Jeśli chodzi o to, co się zmieniło, to tym razem uczniowie będą musieli poznać tylko dwa treny Jana Kochanowskiego, a konkretnie tren VII i VIII. W nowym programie na lekcjach nie będzie już czytana całość Pana Tadeusza. Teraz nauczyciel będzie musiał omówić tylko pojedyncze księgi ( I, II, IV, X, XI, XII). Syzyfowe prace Żeromskiego oraz Żona Modna Krasickiego nie będą już omawiane. Uczniowie nie poznają również żadnego tekstu Melchiora Wańkowicza. 

Jakie lektury do matury?

To w liceum znacznie uszczuplił się wykaz lektur obowiązkowych na poziomie podstawowym. Poniżej możecie się zapoznać z dokładną listą wszystkich lektur:

Utwory literackie poznawane w całości:

1. Jan Parandowski, Mitologia, część I: Grecja
2. Sofokles, Antygona
3. Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich
4. William Szekspir, Makbet
5. Molier, Skąpiec
6. Adam Mickiewicz, Dziady cz. III
7. Juliusz Słowacki, Kordian
8. Bolesław Prus, Lalka
9. Eliza Orzeszkowa, Gloria victis
10. Henryk Sienkiewicz, Potop
11. Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara
12. Stanisław Wyspiański, Wesele
13. Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (tom I – Jesień)
14. Stefan Żeromski, Przedwiośnie
15. Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
16. Albert Camus, Dżuma
17. George Orwell, Rok 1984
18. Sławomir Mrożek, Tango. 

Licealiści i uczniowie technikum będą poznawać również niektóre dzieła we fragmentach. Możemy tutaj wyróżnić: Biblię, Iliadę. Lament świętokrzyski, Legendę o św. Aleksym, Rozmowę Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, Pieśń o Rolandzie, Boską komedię, Ferdydurke, Inny Świat czy Podróże z Herodotem. W spisie znalazła się również wybrana satyra Ignacego Krasickiego czy wybrane ballady Adama Mickiewicza. 

Jeśli chodzi o opowiadania, to na lekcjach uczniowie omówią: Proszę państwa do gazu Tadeusza Borowskiego, Górą „Edek” oraz wybrane opowiadanie z Raportu o stanie wojennym Marka Nowakowskiego, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie) Andrzeja Stasiuka czy Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach) Olgi Tokarczuk. 

Wśród poezji znalazły się natomiast takie utwory jak:

1. Horacy, wybrane utwory
2. Bogurodzica
3. Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; tren IX, X, XI, XIX
4. wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Mikołaj Sęp Szarzyński
5. Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny
6. Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze;
7. Juliusz Słowacki, wybrane wiersze, w tym Testament mój
8. Cyprian Kamil Norwid, wybrane wiersze
9. Adam Asnyk, wybrane wiersze
10. wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz PrzerwaTetmajer, Leopold Staff, Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Józef Czechowicz, Krzysztof Kamil Baczyński, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, wybrane wiersze, w tym z tomów Pan Cogito oraz Raport z oblężonego Miasta, Halina Poświatowska, Stanisław Barańczak;
11. powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej.

Jeśli chodzi o lektury, które zostały wykreślone, to zabraknie fragmentów: Odysei, Kwiatków świętego Franciszka z Asyżu, Kroniki polskiej autorstwa Galla Anonima, Kazań sejmowych Piotra Skargi. Pominięte zostaną również fragmenty Grobu Agamemnona Juliusza Słowackiego.

Na lekcjach nie będzie już omawiany dramat Williama Szekspira Romeo i Julia oraz dramat Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod, a także nowela Rozdziobią nas kruki, wrony... Żeromskiego. Nie-Boska komedia Krasińskiego trafi natomiast na listę lektur na poziomie rozszerzonym. Inny świat będzie omawiany tylko we fragmentach. 

Nauczyciele nie będą już opowiadać o poezji takich poetów jak: Kazimiera Iłłakowiczówna, Julian Przyboś, Jarosław Marek Rymkiewicz, Jan Polkowski, Wojciech Wencel.

W sieci nie brakuje już krytycznych głosów nauczycieli co do zmian, jakie Ministerstwo Edukacji Narodowej chce wprowadzić. Na ten moment jednak projekt może jeszcze ulec zmianie.