Pączki w tłusty czwartek? Przedwojenna książka kucharska poleca niezwykłe przepisy

Tłusty czwartek to dzień, w którym – podobno – kalorie się nie liczą! Pączki z różą, budyniem, adwokatem, ale także niezwykłe połączenia smakowe –  to wszystko dostępne jest dziś w cukierniach. Co ciekawe, niezwykłe przepisy na pączki można odnaleźć nawet i w przedwojennych książkach kucharskich! 

ilustracja Józef Luis-Wawel, Kraków 1943. Z zasobów Biblioteki Jagiellońskiej, zdigitalizowane w Polona.pl / domena publiczna 

Tłusty czwartek jest jednym z najchętniej świętowanych dni w Polsce. Jakie przysmaki serwowany w tłusty czwartek w przeszłości? Zaglądamy do bardzo starej książki kucharskiej!

Tłusty czwartek i nie tylko

Nietypowe święto w Polsce związane jest z czasami pogańskimi. Następnie tłusty czwartek przejęty został przez chrześcijan, by uczcić ostatni tydzień karnawału. Podobne święto spotkać można także we Francji, gdzie znane jest pod nazwą Mardi Gras, czyli „tłusty wtorek”. Mardi Gras obchodzony jest na dzień przed Środą Popielcową.

Czytaj także: 11 lat temu wydał książkę. Teraz powieść jest bestsellerem dzięki filmikowi na TikToku

Co ciekawe, pączki z okazji tłustego czwartku pojawiły się w kuchni Polaków już w okolicy XVI wieku. Wówczas najczęściej w pączkach umieszczano – zamiast nadzienia – mały orzech lub migdał, który – znalazcy – miał przynieść szczęście.  Dziś podobny zwyczaj praktykowany jest m.in. w Hiszpanii, jednak na początku stycznia – w święto Trzech Króli. Wówczas w drożdżowym cieście nazywanym Roscón de Reyes ukryta jest figurka króla, a także ziarenko fasoli. Znalazca figurki otrzymuje tytuł króla lub królowej domu, z kolei osoba, która odnajdzie nasionko, będzie musiała w przyszłym roku kupić lub przygotować Roscón de Reyes. 

Nietypowe przepisy na pączki w starych książkach kucharskich 

A jakie pączki przygotować można było na początku XX wieku? W znajdującej się w zasobach prowadzonej przez Bibliotekę Narodową cyfrowej książnicy „Polona” odnaleźć można m.in. wydaną w 1910 roku w Berlinie broszurę Potrawy zbożowe, mączne, leguminozy, torty, ciasta, pączki, budynie i.t.p. Praktyczne przepisy sporządzania tych potraw na podstawie jarstwa i według najnowszych doświadczeń.

W publikacji będącej odbitką z książki Nowa jarska kuchnia odnajdujemy trzy przepisy na pączki, jednak żaden z nich nie zawiera propozycji na najpopularniejsze dziś pączki z nadzieniem różanym. Co zamiast tego polecali twórcy kulinarnego poradnika? 

Pączki berlińskie, czyli przysmak z wiśniami i śliwkami 

W przepisie na pączki berlińskie odnajdujemy następujące wskazówki: 

– 100 gr. drożdży zarobić w letnim mleku z trochą mąki i cukru i postawić w cieple, aby rosły Tymczasem zarobić funt mąki (do połowy pszennej i razówki) z 3 żółtkami, rozrobionymi drożdżami i 125 gr. (1/4 funta) rozpuszczonego masła, 100 gr. cukru, 125 gr. tartych migdałów (słodkich); wszystko dobrze zmieszać, dodać mleka, aby ciasto nie zbyt było twarde, nareszcie piankę z ubitych białek, i po stawić w cieple, aby ciasto rosło. Gdy podrośnie, należy je na stolnicy (posypanej mąką) dobrze wywałkować i wykrawać placuszki szklanką od wina; otrzymane placuszki wyklepać cienko, nałożyć po jednej stronie powidłami z wisien lub śliwek (poprzednio w cokolwiek wody zagotowanych), założyć pozostałą wolną stronę placuszka ponad powidłami i złączyć brzegi drugiej strony tak, aby powidła ciastem zupełnie zostały zakryte; potym dać znowu pod rosnąć. Następnie w rozpuszczone masło w rondel kłaść po kilka pączków, zarumienić dobrze, a wyjąwszy, dobrze posypać cukrem. 

Moda na Amerykę, czyli przepisy na pączki amerykańskie 

Co ciekawe, w przepisie nie brakuje także przepisu na pączki amerykańskie, które określone zostają mianem doughnuts. Choć dziś donuty znamy jako charakterystyczne pączki z dziurką, w przepisie nie ma o tym mowy!

– Ubić na piankę pół filiżanki masła z filiżanką cukru. Dodać filiżankę mleka, 2 ubite jajka, 1 łyżeczkę cynamonu i 1 filiżankę mąki zmieszanej z łyżeczką proszku do pieczenia. Ugnieść ciasto, dodając w razie potrzeby jeszcze mąki i rozwałkować je na 3 cm. grubości. Wykrawać z niego kółka i piec w gorącej oliwie lub palminie na złotobrunatne. Wyjmując nie należy ich przekłuwać widelcem. Układać je na brunatnym papierze lub na skibkach chleba – czytamy w publikacji. 

Pączki z ziemniakami? Czemu nie!  

Najbardziej zaskakujące mogą być jednak pączki… z ziemniaków! W przepisie nazwane zostają one pączkami kartoflanymi. Co trzeba zrobić, by je usmażyć? 

– Surowe kartofle obrać, ugotować, utrzeć i zmieszać z odrobiną w letniej wodzie rozpuszczonych drożdży, sporym kawałkiem masła i mąką, aby ciasto nie było za- twarde. Ciasto to dobrze wygnieść, pokrajać na kawałki, kawałki rozpłaszczać ręką na placuszki, grubości palca a szerokości dłoni, i zostawić na stolnicy mąką posypanej, aby trochę podrosły. W rądlu rozpuścić masło, wrzucać ciasteczka i smażyć, aż się wokoło zarumienią, a wyjąwszy posypać cukrem – zdradzają twórcy przepisu.