Paszporty Polityki 2023 - kim są laureaci?

We wtorek 16 stycznia 2024 miała miejsce uroczysta gala nagrody Paszporty Polityki, podczas której redakcja Tygodnika Polityka uhonorowała polskich artystów. To już 31. edycja tego wydarzenia! Znamy już tegorocznych laureatów. 

^{fot. Teodor Klepczyński / Polityka}

Paszporty Polityki 2023  

Gala 31 Paszportów „Polityki" miała miejsce w Warszawie. Nagroda przyznawana jest od 30 lat na podstawie wskazań niezależnych krytyków z różnych mediów, którzy nominują, ich zdaniem, najciekawsze osobowości twórcze minionego roku. Kapituła tygodnika „POLITYKA" wyłania laureatów w siedmiu kategoriach spośród trzech nominowanych w każdej, posiadających największą liczbę głosów.

Za dokonania w ubiegłym roku Paszporty otrzymali: Paweł Maślona (film), Katarzyna Szyngiera (teatr), Jacek Świdziński (książka), Hania Rani (muzyka popularna), duet Karolina Mikołajczyk & Iwo Jedynecki (muzyka poważna), Marta Nadolle (sztuki wizualne) oraz Starward Industries (kultura cyfrowa).

Tytułem Kreatora Kultury w tym roku Kapituła uhonorowała pisarza, Józefa Hena.

Po raz pierwszy przyznano Paszport Czytelników POLITYKI. Otrzymał go Łona (Adam Zieliński).

Przyjrzyjmy się bliżej najbardziej „literackim" laureatom tegorocznych Paszportów „Polityki".

Paszporty Polityki 2023 – literatura 2023

Jacek Świdziński wyróżniony został za powieść graficzną Festiwal, która znakomicie opowiada epicką, wielowymiarową historię Festiwalu Młodzieży, a także oddaje polskie traumy i lęki tamtej epoki.

foto ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Oto, jak prezentują go organizatorzy Paszportów „Polityki":

Rysownik i scenarzysta, kulturoznawca, członek niezależnej grupy komiksowej Maszin. Urodził się w 1988 r. Debiutował w 2008 r. komiksem Paproszki, czyli małe piszczące ludziki. Pięć lat później ukazał się kolejny, A niech Cię, Tesla!, od którego rozpoczęła się współpraca Świdzińskiego z wydawnictwem Kultura Gniewu. Minimalistyczna kreska jest jego znakiem rozpoznawczym. Siłą jego komiksów jest sposób prowadzenia narracji. W swojej twórczości Świdziński opowiada o Polsce i Polakach – taka jest Wielka ucieczka z ogródków działkowych (2015 r.) i Powstanie – film narodowy (2017 r., nagroda Polskiego Stowarzyszenia Komiksowego), zainspirowane klasyką naszej groteski: Mrożkiem, Bareją czy Piwowskim. Najnowszy Festiwal opowiada o słynnym Festiwalu Młodzieży w 1955 r. i oparty jest na wielu źródłach dokumentalnych. Świdziński pokazuje, jak projekt propagandowy wymyka się spod kontroli i staje się momentem otwarcia nowej epoki. Pokazuje relacje międzyludzkie, a także polskie traumy i lęki tamtej epoki.

Innym literackim akcentem gali było wyróżnienie tytułem Kreatora Kultury pisarza Józefa Hena za wybitną twórczość literacką, w której odbija się nasza historia. Za świadectwo epoki i wnikliwe obserwacje współczesności. Za wszechstronność – jest autorem powieści, opowiadań, dzienników i wspomnień, fascynujących biografii i scenariuszy filmowych. Za opowieść o swoim życiu, w którym jak w soczewce skupia się historia XX wieku. Józef Hen jest naszym narodowym skarbem – czytamy w uzasadnieniu wyróżnienia.

foto ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Józef Hen, a właściwie Józef Henryk Cukier, urodził się w 1923 roku w Warszawie. W listopadzie ubiegłego roku ukończył 100 lat. Polski pisarz, dramaturg, publicysta, scenarzysta oraz reportażysta żydowskiego pochodzenia. Zadebiutował w „Małym Przeglądzie” Janusza Korczaka w 1932 roku. W czasie II wojny światowej przebywał we Lwowie, w 1944 roku wstąpił do Wojska Polskiego, którego był korespondentem wojennym. Autor powieści (np. Nikt nie woła, Toast, Crimen, Błazen- wielki mąż o Boyu-Żeleńskim czy Mój przyjaciel król o Stanisławie Auguście Poniatowskim), również dla młodzieży (Bitwa o Kozi Dwór), reportaży, scenariuszów i opowiadań. Wiele jego książek doczekało się ekranizacji. Publikował także swoje dzienniki (np. Nie boję się bezsennych nocy, Dziennik na nowy wiek, Dziennika ciąg dalszy).

Na tym jednak nie koniec „literackich" laureatów. Nagrodzona w kategorii „kultura cyfrowa" studio Starward Industries dokonała bowiem czegoś bardzo trudnego. Jak czytamy w uzasadnieniu, twórców wyróżniono za wyróżniający się artystycznym smakiem i zrozumieniem intencji autora przekład klasycznego dzieła Stanisława Lema na język interaktywnego medium, z akcentem na aktualne dziś – w dobie ekspansji inteligencji maszynowej – ostrzeżenie przed ułudą antropocentryzmu.

foto ⓒ POLITYKA / Leszek Zych

Starward Industries to niezależne krakowskie studio, którego debiutancka gra wideo „The Invincible” bazuje na powieści Stanisława Lema Niezwyciężony (1964 r.) o konfrontacji astronautów przybyłych na planetę Regis III z obcą formą bytu, zręcznie przypominając zawarte w książce myśli. Przenikliwy umysł Lema przewidział zagrożenia związane z rozwojem cywilizacji maszynowej, finalnie kumulującej w nowe, autonomiczne formy istnienia. Gra nie replikuje opowieści Lema, ale prowokuje do podobnych refleksji. Niezwyciężony w formie interaktywnego spektaklu to dzieło zbiorowe. Do jego powstania w największym stopniu przyczynili się Magdalena Kucenty (writerka, a przy tym autorka literatury fantastycznej), Marek Markuszewski (game director oraz CEO firmy), Maciej Dobrowolski (członek zarządu i CMO), Olga Piech (creative brand managerka, copywriterka i writerka) oraz Wojciech Ostrycharz (art director, ilustrator, animator).

Paszporty Polityki 2023 – nominowani

Oto lista wszystkich tegorocznych nominowanych do Paszportów „Polityki":

• FILM: Nina Lewandowska i Kamila Tarabura, Paweł Maślona, DK Welchman
• TEATR: Mateusz Pakuła, Katarzyna Szyngiera, Łukasz Twarkowski
• KSIĄŻKA: Grzegorz Bogdał, Agnieszka Pajączkowska, Jacek Świdziński
• SZTUKI WIZUALNE: Veronika Hapchenko, Marta Nadolle, Patryk Różycki
• MUZYKA POWAŻNA: Duo Karolina Mikołajczyk & Iwo Jedynecki, Yaroslav Shemet, Aleksandra Słyż
• MUZYKA POPULARNA: Furia, Łona, Hania Rani
• KULTURA CYFROWA: Paweł Koźmiński, Robert Latoś (Well of Art), Starward Industries