Kilkadziesiąt książek zgłoszonych przez polskich wydawców rywalizowało o uznanie jurorów i internautów w konkursie i plebiscycie "Najlepsza książka na zimę 2014". W głosowaniu internautów oddano ponad 20 tysięcy głosów. Które książki czytać będziemy w długie, zimowe wieczory?
- Plebiscyt "Najlepsza książka na jesień" to ostatnia w tym roku odsłona cyklu konkursów, organizowanych co kwartał przez redakcję serwisu Granice.pl - wszystko o literaturze - mówi Sławomir Krempa, redaktor naczelny. - 11 konkursowych kategorii pozwala na wskazanie najbardziej interesujących premier wydawniczych tej zimy. Wyboru dokonuje grono profesjonalistów zajmujących się rynkiem książki oraz - równolegle - czytelnicy, głosując za pośrednictwem strony internetowej www.ksiazkanazime.pl.
Tegoroczni zwycięzcy
Najważniejszą nagrodę - tytuł "Najlepszej książki na zimę" ze strony jury otrzymała powieść Magdaleny Zimniak Białe róże dla Matyldy (Wydawnictwo Prozami). - To książka przekonująca mimo niemożliwych do zaakceptowania zbrodni - podkreśla dr Katarzyna Krzan. - Emocjonalnie porywa czytelnika i nie daje o sobie łatwo zapomnieć. Oburza i prowokuje. Pozbawiona jest ckliwych tekstów, naiwnych porównań. Jest na wskroś prawdziwa. Obnaża ludzkie słabości, ciemną stronę duszy, pozbawionej tego, co najważniejsze – wiary i nadziei. A mimo to ma pozytywne przesłanie. Przekazuje starą, dobrze znaną prawdę, że miłość jest w życiu najważniejsza, a jej brak prowadzi do zbrodni, czyniąc z życia piekło.
Czytelnicy głosujący w tegorocznej edycji plebiscytu za najlepszą uznali powieść Sarah McCoy Córka piekarza (Wydawnictwo Świat Książki). Córka piekarza to pasjonująca powieść z wątkiem obyczajowym, poprowadzonym na tle historii. To opowieść o losach ludzi doświadczonych zderzeniem z dramatem II wojny światowej. Na kartach tej książki - jak i w życiu - stajemy przed koniecznością dokonywania trudnych wyborów oraz przebaczenia. Jak my zachowalibyśmy się, gdyby zdarzenia opisane w książce dotyczyły nas? Jak zachowalibyśmy się, gdyby żydowskie dziecko znalazło się na progu naszego domu podczas wojny? Czy podjęlibyśmy dobrą, mądrą decyzję? Warto spędzić z tą książką nieco więcej czasu.
Najlepsza proza
Tradycyjnie oprócz nagród głównych przyznano także wyróżnienia w poszczególnych kategoriach, wskazujące najbardziej interesujące premiery gatunkowe. Najbardziej prestiżowe są zawsze nagrody w kategoriach prozy obcej. Jurorzy docenili Półbrata Larsa Saabye Christensena (Wydawnictwo Literackie), który po dziesięciu latach powrócił do polskich księgarń. - Powieść Christensena to monumentalna saga rodzinna, osadzona w historii, oryginalna kronika ludzkich starań i niepowodzeń. Wszyscy żyją jedynie połowicznie, każdy z bohaterów zmaga się ze swoją traumą, która nie pozwala mu osiągnąć pełni człowieczeństwa. To opowieść o ludziach niekompletnych – w oczach innych, ale również i własnych – niespełniających oczekiwań najbliższych, tradycji czy norm. To książka o półludziach, niezdolnych do bycia szczęśliwymi, ponieważ… są sobą - pisze o Półbracie Kinga Młynarska. Nagrodę czytelników otrzymała w tej kategorii Córka piekarza.
Powieści obyczajowe, romanse
Za najlepszą powieść obyczajową jurorzy uznali Most przeznaczenia Francine Rivers (Wydawnictwo Szaron). - Bohaterowie kreowani przez Rivers budzą silne emocje, wydają się tak wiarygodni, iż trudno uwierzyć, że powstają jedynie w wyobraźni autorki - twierdzi Karolina Mucha. - Pewnie dlatego z wieloma z nich trudno się rozstać – niełatwo o nich zapomnieć nawet długo po zakończeniu lektury. I to chyba właśnie oni – tak charakterystyczni, bliscy czytelnikom bohaterowie, ożywiający nieśmiertelne, biblijne motywy (czyż historia Abry nie przypomina przypowieści o zagubionej owcy albo – może jeszcze bardziej – o synu marnotrawnym?) sprawiają, że tego, co Rivers mówi o Bogu i wierze, słucha coraz więcej osób.
Nagrodę w tej kategorii czytelnicy przyznali... zbiorowi opowiadań Idealne miejsce do życia Marcina Szmela (Wydawnictwo Papierowy Motyl). Marcin Szmel bawi się językiem. W reportażowej formie przedstawia różne twarze współczesnego patriotyzmu, tego ogólnonarodowego i tego lokalnego. Idealne miejsce do życia zapada głęboko w pamięć, zmusza do refleksji oraz rewizji własnego stosunku do świata. Niekiedy ostre, ale też ironiczne i prześmiewcze, opowiadania Szmela są dowcipnie przenikliwe i... niepokojąco prawdziwe.
Kryminały - nie tylko dla mężczyzn
Wszystko tu po prostu jest na swoim miejscu: suspens, napięcie, przyzwoicie (choć ''po serialowemu'' bez przesadnej głębi) zarysowane portrety bohaterów, liczne zwroty akcji, nieco tak modnej obecnie erotyki - pisze o nagrodzonej przez czytelników powieści Richarda Castle'a Gorączka zmysłów (Wydawnictwo 12 posterunek) Sławomir Krempa. Zyskuje powieść Castle'a mocno za sprawą charakterystycznego dla serialu poczucia humoru, którego jest tu więcej niż w poprzednich tomach cyklu, jest też ono chyba z większym "pazurem" oddane w tłumaczeniu. Oczywiście - Gorączka zmysłów jest konwencjonalna, jednak w tym wypadku zdecydowanie mocniej docenić trzeba solidne rzemiosło, oparte na sprawdzonej konwencji, niż najciekawsze nawet w założeniu, lecz ostatecznie zmarnowane eksperymenty literackie. Najnowsza powieść z cyklu o Nikki Heat to po prostu udany kryminał. Nie łamie gatunkowych reguł, nie stanowi przełomu w historii powieści kryminalnej, ale zaspokaja oczekiwania - miłośników gatunku, serialu, wreszcie - miłośników dobrej książki.
Jurorzy za najlepszą wśród powieści kryminalnych uznali trzecią książkę Vincenta V. Severskiego Nieśmiertelni (Wydawnictwo Czarna Owca). Powieść może się podobać, jest dynamiczna, złożona, pełna wyrazistych postaci i nagłych zwrotów akcji - docenia zalety książki Damian Kopeć. - To dobry thriller, osadzony w świecie szpiegów, napisany pod kątem oczekiwań współczesnego czytelnika. Nie brakuje w nim humoru, najczęściej zabarwionego ironią, a czasami sarkazmem. Nie jest to klasyczna powieść szpiegowska w rodzaju książek Johna Le Carre, Grahama Greena, Charlesa Cumminga czy Josepha Findera. Nie ma w niej tej dozy pesymistycznego, twardego realizmu i ukazania mrocznej niejednoznaczności działań agenturalnych, jak u Vladimira Volkoffa czy Roberta Littella. Nie jest też tak odrealniona jak conspircy thrillery Roberta Ludluma czy powieści o przygodach Jamesa Bonda. Blisko jej stopniem realizmu do książek Stelli Rimington, choć to proza bardziej złożona, napisana z większym rozmachem i obejmująca szerszą tematykę. Rzeczywistość jest w niej zmieszana z fikcją, realizm z fantazją, dając w efekcie atrakcyjną lekturę.
Fantastyka na poziomie
Wyjątkowo zgodni byli jurorzy i internauci, wybierając laureata w kategorii fantastyki. Wyróżnienie to zdobyła powieść Waltera Moersa Labirynt śniących książek (Wydawnictwo Dolnośląskie). - Potrzeba nie lada talentu, by stworzyć tak zawiłą, pełną zagadek i niuansów historię, nie gubiąc się w trakcie pracy - podkreśla nasza czytelniczka, Sylwia Węgielewska. - Moers bawi się słowem i to widać dosłownie na każdym kroku. Biblionizm, biblioman, bibliokista, bibliomat, biblioci, biblioklepa, bibliogania, bibliotekci... to zaledwie czubek góry lodowej tego, na co natknąć się można podczas lektury. Poza tym w tekście odnajdziemy wiele anagramów imion i nazwisk sławnych pisarzy oraz kompozytorów. Niektóre z nich są całkiem proste do odszyfrowania (jak Herles Olmshock - Sherlock Holmes), inne zaś stanowią nie lada wyzwanie dla czytelnika. I tu dopiero zaczyna się prawdziwa zabawa, do której zachęca nas nie tylko autor, ale również tłumaczka Katarzyna Bena - musimy odkryć, kto się pod jakim anagramem kryje.
Podróże w przeszłość
Okazją do odbycia takich podróży okazuje się lektura książek nagrodzonych w kategoriach "Z historią w tle" oraz "Perły z lamusa". Wśród tytułów "Z historią w tle" jurorzy postanowili nagrodzić powieść Tureckie lustro Victora Horwatha (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego). Jak w szkle możemy się tu przejrzeć i odczytać skomplikowaną historię Europy - podkreśla czytelnik, Robert Bogucki. Opowieść Isy - tureckiego szlachcica czyta się z wypiekami na policzkach, bowiem jest to powieść od której trudno się oderwać. Jest w niej niemal wszystko: miłość, wielka historia, rozgoryczenie i zdrada, boje i przygody, kultura i sztuka, dawny zaginiony świat XVI wiecznych państw podbitych przez potęgę Osmanów. Zapomniany czas, który wpłynął na nasze dzieje i sprawił że Bałkany stały się istnym kotłem kultur, wyznań i narodowości...
Największą liczbę głosów czytelników w tej kategorii otrzymała książka Ronalda H. Bansona Kiedyś byliśmy braćmi (Wydawnictwo Świat Książki).
Elliot Rosenzweig, szanowany żydowski polityk i zamożny filantrop z Chicago, bierze udział w przyjęciu dobroczynnym, kiedy niespodziewanie zostaje oskarżony o to, że w przeszłości nosił nazwisko Otto Piatek i był oficerem SS, znanym jako Rzeźnik z Zamościa. Chociaż oskarżenia wydają się całkowicie niedorzeczne, człowiek, który mu je stawia - Ben Solomon - zatrudnia adwokatkę Catherine Lockhart, żeby udowodniła Rosenzweigowi winę przed sądem. Przekonuje prawniczkę, by przyjęła jego sprawę, ujawniając, że prawdziwy Piatek został porzucony jako dziecko i wychowany przez rodzinę Solomona, którą później zdradził podczas niemieckiej okupacji. Pytanie tylko, czy Solomon oskarżył właściwego człowieka?
Historia odgrywała również ważną rolę w publikacjach, rywalizujących w kategorii "Perły z lamusa". Tu nagrodę jurorów otrzymała publikacja Mariusza Urbanka Genialni. Lwowska szkoła matematyczna (Wydawnictwo Iskry).
Stefan Banach, Hugo Steinhaus, Stanisław Ulam, Stanisław Mazur, Antoni Łomnicki i wielu innych uczonych tworzyło w latach międzywojennych tzw. lwowską szkołę matematyczną. Współpracując ze sobą, bądź rywalizując, przeciwstawiając matematykom z Warszawy i Krakowa, dokonali wielu odkryć, zdobyli sławę, zaszczyty i zrobili międzynarodowe kariery wykładowców, a Ulam został współtwórcą pierwszej bomby atomowej. Ich burzliwe losy, osiągnięcia, kariery naukowe i pozanaukowe, dramatyczne dzieje kończące się w wielu przypadkach śmiercią od kul hitlerowskich okupantów, opisuje Urbanek na tle zmieniającego się życia politycznego i kulturalnego Polski w czasie dwudziestolecia międzywojennego, w trakcie i po II wojnie światowej.
Czytelnicy docenili książkę Macieja Szwankowskiego Bez granic. Jest ona podróżą przez życie, które bogactwem barw, wydarzeń wzbudza w nas całą paletę uczuć. Więzi, które budujemy z ludźmi, ludzie, których spotykamy, pośród których żyjemy, to zupełnie odrębny rozdział. Każdy człowiek stanowi bezcenny kamień naszego życia, podobnie my sami. Życie jest najcenniejszym darem, który niesiemy w naszych dłoniach. My stawiamy w nim bariery, wyznaczamy granice, tworzymy plany, lecz ono często nas karci i pokazuje, że samo w sobie granic nie lubi i nie znosi, bo wypaczają jego wielką intensywność. Książka Bez granic odkrywa przed nami małe skarby życia, na które często nie zwracamy uwagi, a które dodają mu pięknych, niepowtarzalnych barw i smaków.
Blisko rzeczywistości
Blisko rzeczywistości pozostają również książki rywalizujące o uznanie krytyków i czytelników w kategorii "W świetle faktów". Takie, jak nagrodzona przez czytelników publikacja Przeżyłem więc wiem. Nieznane kulisy wypraw wysokogórskich Ryszarda Szafirskiego i Klaudii Tasz (Wydawnictwo Annapurna). - Zimą, gdy pogoda nie pozwala amatorowi iść w góry, często obrazy i wrażenia, jakie można poczuć lub dostrzec na szczycie wiernie oddaje książka - twierdzi czytelniczka, Mariola Stachurska. - Wyobraźnia działa cuda i daje namiastkę zdobywania szczytów. Wiele tras nieprzebytych, które pozostają jedynie w sferze marzeń, można przebyć za sprawą znakomitych lektur. Takich, jak publikacja Przeżyłem więc wiem. Nieznane kulisy wypraw wysokogórskich Ryszarda Szafirskiego i Klaudii Tasz. Można ją czytać od początku do końca, a następnie wracać do niej nieskończenie wiele razy. Książkę powinien przeczytać każdy turysta wysokogórski, by nabrać dystansu do gór, by wiedzieć, kiedy zawrócić. Autorzy doskonale ukazali środowisko miłośników gór, ale też pozwolili wybrać się w miejsca niedostępne dla zwykłych śmiertelników.
Jurorzy postanowili dokonać swoistego podsumowania stanu literatury współczesnej, nagradzając Pierwszy bilans po apokalipsie Frederica Beigbedera (Oficyna Literacka Noir sur Blanc). Książka ta stanowi swoisty zbiór recenzji okraszonych notkami biograficznymi autorów z naciskiem na skandale, które udało im się wywołać za życia. Mamy tu pisarzy współczesnych, w większości przypadków nadal żyjących, mało popularnych i bardzo znanych, ale też Dzienniki Kurta Cobaina. Jest to z pewnością interesująca alternatywna historia współczesnej literatury, pokazująca, że ta wciąż powstaje i wciąż tętni życiem, jest oryginalna, porywająca, daje do myślenia, choć plasuje się gdzieś na uboczu głównego nurtu. Smaczku całości dodaje nietuzinkowe spojrzenie autora na pisarzy i ich dzieła. Lektura na pewno warta polecenia. Także miłośnikom e-booków - podkreśla dr Katarzyna Krzan.
Poradniki na zimę
Długie, zimowe wieczory to także dobry czas na pracę nad sobą. A jeśli praca nad sobą, to poradniki. Rodzicom postanowili pomóc jurorzy, nagradzając publikację Wychowuj po trochu Emmy Jenner (Wydawnictwo Burda Książki). Książka "Wychowuj po trochu" jest niezwykle cennym zbiorem praktycznych porad, wskazówek, zaleceń oraz instrukcji dotyczących snu, jedzenia, wypoczynku, zabawy, zachowania dziecka, za którymi stoi własne wieloletnie doświadczenie autorki jako specjalistki w kwestiach wychowawczych. Emma Jenner daje rodzicom do ręki konkretne narzędzia. Są to zarówno szczegółowe techniki przydatne w najrozmaitszych codziennych sytuacjach, jak i zrównoważone metody, dzięki którym można ustalić konkretną przyczynę danego problemu i zastosować właściwe rozwiązanie. Sprzyjają one także utrzymywaniu porozumienia i dobrego kontaktu z dzieckiem.
Z codziennymi sprawami i brakiem motywacji musi zmagać się wielu czytelników. Są wśród nich także i ci, którzy zagłosowali na Moją pasję. Moją rodzinę Miki Brzeziński (Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne). Czy można połączyć karierę zawodową, małżeństwo, plany rodzinne i rozwój osobisty? Jak być kobietą spełnioną na wszystkich polach? Co zrobić, aby odnieść sukces i osiągnąć idealną równowagę? Na te pytania odpowiada w autobiograficznej książce Mika Brzezinski – popularna dziennikarka, córka wybitnego polityka, autorka bestsellerów. Lekko i błyskotliwie, opierając się na własnych doświadczeniach, Brzezinski pisze o codzienności współczesnej kobiety, godzeniu różnych ról i często niełatwych wyborach. Jej książka jest niezwykle uczciwa i do bólu szczera – autorka otwarcie dzieli się z czytelniczkami nawet wstydliwymi i nieprzyjemnymi historiami ze swojego życia. Krok po kroku poznajemy losy tej niebanalnej kobiety, szukając wraz z nią odpowiedzi na pytanie: czy można mieć wszystko naraz?
Kuchnia literacka
Zimowe mrozy to czas, który można osłodzić sobie domowymi wypiekami lub samodzielnie przyrządzonymi efektownymi daniami. Inspiracji do ich przyrządzania dostarcza nagrodzona przez czytelników książka Doroty Świątkowskiej Moje wypieki i desery na każdą okazję (Wydawnictwo Egmont).
Moje wypieki i desery na każdą okazję to książka, która powinna znaleźć się w biblioteczce każdej pani domu, miłośników łakoci bądź po prostu wśród najbardziej inspirujących, kulinarnych publikacji - twierdzi Magdalena Galiczek-Krempa. - Rok nie wystarczy, by przygotować wszystkie zaproponowane przez Dorotę Świątkowską specjały. Jednak każda okazja jest dobra, by czerpać pomysły z jej najnowszej książki.
Jurorzy zdecydowanie wolą o jedzeniu... rozmawiać. Dlatego nagrodzili publikację Łukasza Modelskiego Piąty smak. Rozmowy przy jedzeniu. To - jak deklaruje wydawca - więcej niż książka kucharska, więcej niż rozmowa!
Piąty smak jest niczym szósty zmysł. Wykracza ponad doznania zarezerwowane dla podniebienia. Jest trudny do nazwania i dla wielu osób nieosiągalny. Niektórzy po prostu go mają. To z nimi rozmawia Łukasz Modelski - o kuchni, smakowaniu, piciu, literaturze, historii, miłości, przypadku i zmysłach. Wywiady były publikowane w ,,Twoim stylu" i audycji ,,Droga przez Mąkę", którą autor prowadzi w radiowej Dwójce. W książce mają jednak pełniejszą formę, a każdy z nich okraszony został ulubionym przepisem danego rozmówcy.
Propozycje dla dzieci i młodzieży
Osobom poszukującym mikołajkowych i gwiazdkowych prezentów z pewnością inspiracji dostarczy lista laureatów w tych kategoriach. Wśród powieści dla dzieci czytelnicy wyróżnili książkę bardzo świąteczną - Jest taki dzień Ezio del Favero (Wydawnictwo Promic). Napisane prostym językiem zawarte w tej książce legendy i bajki o Bożym Narodzeniu zostały podzielone na trzy grupy: opowiadania, bajki oraz legendy. Każda z nich zawiera jedenaście utworów skupiających uwagę na wartościach, które w codziennym życiu liczą się najbardziej. Wszystkie skomponowano w taki sposób, by otwarty umysł dziecka z łatwością mógł przyswoić zaprezentowane treści. Ze wzruszających opowiadań, bajek i legend przebija prawda o nieustannej obecności Boga pośród nas. Z nich dziecko dowiaduje się o potrzebie dzielenia się otrzymanymi darami. Nabiera przekonania, że szlachetność, okazywanie wdzięczności, pocieszanie smutnych, pomoc ubogim, a także pogoda ducha oraz wykorzystywanie posiadanych talentów dla dobra innych są powodami do radości i umożliwiają zrozumienie, na czym polega prawdziwa miłość - pisze Danuta Szelejewska.
Jurorzy postanowili zwrócić uwagę rodziców i dzieci na problem bezdomności, poruszony w książce Davida Walliamsa Pan Smrodek (Dom Wydawniczy Mała Kurka).
Powieść Davida Walliamsa ma wszystkie cechy dobrej literatury dla młodszej młodzieży. Jest zabawna, przesycona oryginalnymi pomysłami, pędzi do przodu niczym strzała, a do tego ma ważne przesłanie, przypominając o tym, co naprawdę w życiu ważne - mówi dr Katarzyna Krzan. - Pan Smrodek ukazuje trudny do rozwiązania problem braku miejsca do życia nie tyle w sensie materialnym, co przede wszystkim emocjonalnym, duchowym, pokazując przy tym, że za każdym bezdomnym ukrywa się długa, często zaskakująca historia. Warto czasem jej wysłuchać. Ludzie żyjący na marginesie także mają swoją opowieść, nie są tylko cyframi w statystykach.
Nastolatków - zdaniem internautów - wciągnie bez reszty Dom Tajemnic. Starcie potworów Neda Vizzini i Chrisa Columbusa (Wydawnictwo Znak).
- Powieść Chrisa Columbusa i Neda Vizziniego przypadnie do gustu nie tylko miłośnikom książek J.K. Rowling, której rekomendację znajdziemy na okładce, ale wszystkim, dla których czytanie jest główną formą rozrywki. Wszak książki, obok rodzeństwa Walkerów, są głównymi bohaterami powieści Columbusa i Vizziniego. Dom Tajemnic to oprócz barwnych opisów przestrzeni i brawurowych przygód nastolatków także opowieść o przyjaźni, miłości i gotowości do poświęceń. To jednak przede wszystkim historia zwyczajnej rodziny, o której dobrobyt i szczęście walczą – w tak niesamowity sposób – Kordelia, Eleanor i Brendan - twierdzi Magdalena Galiczek-Krempa.
Jurorzy młodzieży polecają raczej otwarcie cyklu Pięć Królestw - powieść Łupieżcy niebios Brandona Mulla (Wydawnictwo Egmont). - To świetnie napisana historia o przygodach nastolatka w fantastycznym świecie - docenia zalety książki Damian Kopeć. - To powieść dynamiczna, miejscami zabawna, niemal cały czas fascynująca pomysłami autora. Potrafi przykuć uwagę i jestem pewien, że spodoba się starszym dzieciom, lubiącym dobrze opowiedziane historie. Mamy w niej wątek przyjaźni, mamy młodzieńcze zauroczenia, obserwujemy dojrzewanie postaci i przejmowanie przez nie odpowiedzialności nie tylko za siebie. Wymyślony przez Mulla świat daje wielkie możliwości jego penetrowania, postaci są barwne, czasami tajemnicze, na ogół wyraziste, zwracające na siebie uwagę.
Nagrodzone w plebiscycie "Najlepsza książka na zimę" tytuły prezentowane są na stronie internetowej www.ksiazkanazime.pl Więcej informacji o poszczególnych książkach wraz z opiniami i recenzjami czytelników oraz jurorów znaleźć natomiast można na stronach serwisu Granice.pl, który jest organizatorem konkursu.
