Recenzja książki: Czas i przyczynowość

Recenzuje: wyrwany

„Czas i przyczynowość” to książeczka wydana przez Towarzystwo Naukowe KUL z okazji przyznania Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego Michałowi Hellerowi. Osoby nieobeznane z postacią największego polskiego kosmologa, księdza z Tarnowa, mają okazję nadrobić zaległości czytając laudację wygłoszoną 22 marca 2001 roku przez abpa prof. dr. hab. Józefa Życińskiego podczas wręczania Hellerowi nagrody. Dorobek naukowy Laureata jest bogaty. Prace Hellera skupiają się na poszukiwaniu Wielkiej Unifikacji w fizyce, tzw. teorii wszystkiego, która pozwoliłaby połączyć kwantową teorię z ogólną teorią grawitacji. Drugim wyróżnikiem prac badawczych Hellera jest podejmowana w nich próba „zespolenia dorobku nauk przyrodniczych z osiągnięciami filozofii i teologii w spójnej wizji świata”, jak podsumował abp Życiński. Michał Heller to „ksiądz z głęboką wiedzą, rozumiejący mentalność przyrodników”. Jako kierownik katedry filozofii przyrody nieożywionej na Wydziale Filozoficznym PAT, rektor Instytutu Teologicznego w Tarnowie kierujący Ośrodkiem Badań Interdyscyplinarnych oraz organizator Krakowskiej Grupy Kosmologicznej jest żywym dowodem braku konfliktu, który miałby jakoby istnieć między religią a nauką. Drugą część tej książeczki stanowi wykład wygłoszony przez Laureata na uroczystości przyznania Nagrody. Wykład ten stanowi zarys problematyki, która jest na co dzień przedmiotem badań Hellera. Krótki przegląd poglądów na czas i przyczynowość głoszonych na przestrzeni wieków jest punktem wyjścia do zmierzenia się z o wiele większym problemem, przed którym stoi obecnie fizyka teoretyczna – Wielką Unifikacją. Jak połączyć ogólną teorię grawitacji sprawdzającą się w odniesieniu do wielkich ciał kosmicznych z mechaniką kwantową opisującą świat atomowy? Ta pierwsza jest klasyczna, geometryczna i w zasadzie deterministyczna, podczas gdy mechanika kwantowa jest probabilistyczna, indeterministyczna i w zasadzie niegeometryczna. Rozwiązaniem tego matematycznego węzła gordyjskiego może być tzw. geometria nieprzemienna, którą wraz ze współpracownikami rozwija Michał Heller. Może pewnego dnia okaże się, że metodą na część bolączek fizyków teoretycznych okażą się modele matematyczne wypracowane m.in. przez polskiego kosmologa…